The Untouchables: 8+1 πράγματα για το SR-71 που… απαγορευόταν να ρωτήσετε

Αυτό το αεροπλάνο δείχνει ακόμη και σήμερα έτη φωτός μπροστά από την εποχή του. Με σχήμα που έμοιαζε να έχει έλθει από το μέλλον, αν όχι από το διάστημα, το τριηχητικό στρατηγικό αναγνωριστικό  της Lockheed μπορούσε να φωτογραφίζει ατιμωρητί από τα 85.000 πόδια «περιοχές ενδιαφέροντος» καλύπτοντας μια έκταση 60.000 τετρ. μιλίων (155.400 τετρ. χλμ) ανά ώρα.
Για να γίνει το SR-71 πραγματικότητα, τα πάντα γύρω από την σχεδίασή του, από τους τροχούς και τα υδραυλικά υγρά μέχρι τις εισαγωγές των κινητήρων και το καύσιμο, έπρεπε να αναθεωρηθούν. Πετώντας με 3,3 Μαχ, πιο γρήγορα κι από σφαίρα, το εξωτερικό του πύρωνε σε ορισμένα σημεία από την αεροδυναμική τριβή, απαιτώντας τιτάνιο για την κατασκευή του αντί των κλασσικών αεροπορικών κραμάτων.

Οι Σοβιετικοί –και όχι μόνον– προσπάθησαν αρκετές φορές να το αναχαιτίσουν αλλά μάταια. Οι πιλότοι του θεωρούσαν τούς εαυτούς τους ανέγγιχτους, ‘Untouchables’. Και ήταν. Στο ύψος όπου πετούσαν οι απόπειρες αναχαίτισης παρέμεναν… απόπειρες. Σε περίπτωση που ο αντίπαλος εξαπέλυε πυραύλους εδάφους-αέρος, ο χειριστής του ‘Sled’ δεν είχε παρά να σπρώξει τις μανέτες μπροστά και το αεροπλάνο απλώς τους άφηνε πίσω του.
Το Blackbird ανέκαθεν συνάρπαζε όσους αγαπούν το αεροπλάνο. Ήταν κλάση από μόνο του. Ωστόσο η φύση της αποστολής του δεν επέτρεπε πολλές ερωτήσεις, με το πέπλο μυστικότητας γύρω του να συντηρεί τον μύθο των ‘black jets’. Για να το γνωρίσουμε περισσότερο έπρεπε πρώτα να αποσυρθεί. Και μην σας ξεγελούν οι διαθέσιμες πληροφορίες γι’ αυτό. Τα περισσότερα είναι ακόμη πολύ απόρρητα!

Το αεροπλάνο-μυστήριο Γέννημα-θρέμμα του Ψυχρού Πολέμου, το SR-71 σχεδιάστηκε και αναπτύχθηκε για να αντικαταστήσει τα U-2. Η ομάδα του ‘Skunk Works’ έφτιαξε ένα αληθινά επαναστατικό αεροπλάνο το οποίο παραμένει αξεπέραστο μέχρι και σήμερα. Ικανό να πετά στις παρυφές του Διαστήματος με 3,5 Μαχ, το φουτουριστικό αναγνωριστικό χαρακτηριζόταν από εξαιρετικά μικρό ίχνος στο ραντάρ (RCS) που θα δυσκόλευε τον εντοπισμό του από τους Σοβιετικούς.
Η μυστικότητα που το περιέβαλε ξεκίνησε πριν καν αρχίσει να κατασκευάζεται. Λέγεται ότι η CIA δημιούργησε αρκετές εταιρείες-βιτρίνα για την προμήθεια του τιτανίου που απαιτούσε η κατασκευή του από την Σοβιετική Ένωση –εξόχως ειρωνικό αν αναλογιστεί κανείς ότι άκρως απόρρητες αποστολές συλλογής πληροφοριών σχετικά με την ΕΣΣΔ και τους δορυφόρους της έγιναν από αεροσκάφη που περιείχαν σοβιετικό μέταλλο.

Βολίδα από Τιτάνιο Πριν το SR-71, τιτάνιο χρησιμοποιείτο μόνο σε τμήματα που υφίσταντο υψηλές θερμοκρασίες, όπως εξαγωγές κινητήρων και άλλα απάρτια ή επιφάνειες. Το Blackbird κατασκευάσθηκε με εκτενή χρήση τιτανίου (~85%) ενώ χρησιμοποιήθηκαν και άλλα κράματα υψηλής αντοχής.
Επειδή ήταν τόσο πρωτοποριακό, πολλές τεχνολογίες αναπτύχθηκαν ειδικά γι’ αυτό. Κάποιες βρίσκονται ακόμη εν χρήσει. Το τιτάνιο υπήρξε ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετώπισαν οι αεροναυπηγοί της Lockheed. «Φτιάξαμε 6.000 απάρτια και από αυτά λιγότερα του 10% ήταν καλά» έλεγε χαρακτηριστικά ο ‘Kelly’ Johnson. «Το υλικό (τιτάνιο) ήταν τόσο εύθρυπτο που αν σου έπεφτε ένα κομμάτι στο πάτωμα θρυμματιζόταν».
Τα συνηθισμένα τρυπάνια αποδείχτηκαν άχρηστα καθώς μετά την διάνοιξη περίπου 17 οπών για πριτσίνια καταστρέφοντο εντελώς. Για τις συγκολλήσεις χρησιμοποιήθηκε μια σπάνια –και δαπανηρή– διαδικασία με αργό (argon) ώστε με την εξάλειψη του οξυγόνου από το μέταλλο να διασφαλιστεί η βέλτιστη ποιότητα.

Πετώντας με το Blackbird Με το μαχόμετρο στα 3,5 Mach μπορούσες να καλύψεις αρκετές χώρες της Μέσης Ανατολής σε ελάχιστα λεπτά, βεβαιώνει ο Επισμηναγός Brian Shul, συγγραφέας του βιβλίου ‘Sled Driver’. Όμως οι  αποστολές σε υψόμετρο 24 χλμ πάνω από την Γη παρουσίαζαν δύο μεγάλες προκλήσεις. Πρώτον, το πλήρωμα έπρεπε να έχει πλήρη συναίσθηση της κατάστασης ανά πάσα στιγμή. Δεύτερον, σε περίπτωση που χρειαζόταν να εγκαταλείψει από τόσο μεγάλο ύψος έπρεπε και να επιβιώσει.
Όπως οι πιλότοι των U-2, τα πληρώματα των SR-71 φορούσαν στολή πλήρους πίεσης και διαστημική κάσκα πτήσης. Εάν έχαναν για οποιονδήποτε λόγο την καλύπτρα ή την συμπίεση στο κόκπιτ, η αιφνίδια αποσυμπίεση θα έβραζε τα υγρά του σώματός τους και θα τους σκότωνε στην στιγμή. Η ειδική στολή της David Clark Co. προστάτευε από αυτό ακριβώς το ενδεχόμενο, όπως και από την νόσο των δυτών ή την υποξία.

Ναυτιλία στο κατώφλι του Διαστήματος Παρά το διαστημικό σχήμα του, το κόκπιτ του Blackbird ήταν αρκούντως αναλογικό. Άλλωστε την εποχή που σχεδιάστηκε δεν υπήρχαν τα σημερινά δορυφορικά συστήματα και η πλοήγηση γινόταν με δοκιμασμένες αεροπορικές μεθόδους, όχι με… Garmin.
Το δε μέγεθος του αεροπλάνου αποτελούσε βασικό χαρακτηριστικό της σχεδίασής του. Την δεκαετία του ’60 ο εξοπλισμός αποστολής ήταν ογκώδης και γι’ αυτό απαιτείτο επαρκής χώρος. Το κόκπιτ ήταν μια άλλη ιστορία.
«Ο συνδυασμός της στολής πίεσης και του στενού κόκπιτ είχαν ως αποτέλεσμα την φτωχή ορατότητα. Κατεβαίνοντας με στροφή 180 μοιρών για την τελική προσέγγιση, έχανα για αρκετά δευτερόλεπτα την οπτική επαφή με τον διάδρομο. Αυτό σήμαινε ότι έπρεπε να παρακολουθώ τα όργανα και να «νιώθω» το αεροπλάνο κατά την τελική στροφή» λέει ο ελληνικής καταγωγής χειριστής Terry Pappas.

Flying ‘hot’ Η πτήση πάνω από τα 3 Μαχ «πύρωνε» το αεροπλάνο καθώς αναπτύσσονταν θερμοκρασίες άνω των 260^ο C. Αν δεν υπήρχε το σύστημα κλιματισμού, το κόκπιτ θα είχε 120 βαθμούς Κελσίου –ο πιλότος και ο RSO (Reconnaissance Systems Officer) θα είχαν εγκαταλείψει προ πολλού για να μην γίνουν βραστοί.
Μετά την προσγείωση του SR-71 ακολουθούσαν οι προβλεπόμενες ‘cool-off’ periods, δηλαδή χρονικά διαστήματα κατά την διάρκεια των οποίων πλήρωμα και προσωπικό εδάφους περίμεναν να κρυώσουν οι επιφάνειες του αεροσκάφους. Με το Blackbird οι ‘hot’ πτήσεις δεν ήταν σχήμα λόγου, ήταν κυριολεξία.

Κατασκοπεία αφ’ υψηλού Τα αναγνωριστικά του τύπου πολέμησαν στον Ψυχρό Πόλεμο εκτελώντας 3.551 αποστολές πάνω από στρατιωτικές εγκαταστάσεις, κινήσεις στρατευμάτων και σιλό πυρηνικών πυραύλων της Σοβιετικής Ένωσης. Ο εξοπλισμός τους επέτρεπε στα SR-71 να επιτηρούν 260.000 τετρ. χλμ από ύψος 80.000 ποδών (24,3 χλμ) ουσιαστικά στο απυρόβλητο.
Παρόμοιες αποστολές πέταξαν και πάνω από συγκρούσεις ή περιόδους κρίσεων στην Μέση Ανατολή, την Ασία αλλά και στην Ευρώπη. Οι Σοβιετικοί επιχείρησαν να τα αναχαιτίσουν χρησιμοποιώντας διάφορες τακτικές αλλά τίποτα δεν έδειχνε ικανό να αναχαιτίσει ένα «μαύρο τζετ» τόσο ψηλά και τόσο γρήγορα.

Stealth πολύ πριν τα stealth Το μοναδικό σχήμα τους, σε συνδυασμό με τα υλικά του επιχρίσματος, προσέδιδε στα Blackbird εντυπωσιακά μικρό ίχνος στο ραντάρ. Προφανώς η χαρακτηριστική βαφή τους δεν είχε απλώς αντιθερμαντικές ιδιότητες: το SR-71 υπήρξε ένα από τα πρώτα αεροσκάφη που ήταν σχεδόν «αόρατα» στα ραντάρ, προσόν μάλλον απαραίτητο για εκεί που σύχναζαν.
Από τα 32 αεροσκάφη που κατασκευάστηκαν, 12 χάθηκαν αλλά κανένα εξαιτίας εχθρικής δράσης. Η ταχύτητα ήταν το όπλο τους. Όπως απεδείχθη δε σε αρκετές περιπτώσεις, ήταν εξαιρετικά αποτελεσματικό. Η προτεραιότητα κάθε αναγνωριστικού είναι να φέρουν τις φωτογραφίες της αποστολής πίσω –και αυτό ακριβώς έκαναν τα SR-71.

Οι ατέλειες της τελειότητας Αναμφίβολα το Blackbird ήταν ένα αεροπλάνο-σταθμός στην ιστορία της Αεροπορίας. Ωστόσο, λόγω των περιορισμών της τεχνολογίας στις αρχές της δεκαετίας του ’60, ακόμη κι αυτό έχει ορισμένα σχεδιαστικά «ελαττώματα» τα οποία ποτέ δεν διορθώθηκαν.
Οι δεξαμενές καυσίμου ήταν ένα από τα πιο πολύπλοκα προβλήματα για τους ανθρώπους της Lockheed. Την εποχή εκείνη δεν υπήρχαν κατάλληλα υλικά να αντέχουν τόσο ακραίες διακυμάνσεις θερμοκρασίας κατά την πτήση, έτσι οι δεξαμενές σχεδιάστηκαν ώστε να διαστέλλονται με την αύξηση της θερμοκρασίας στις επιφάνειες του αεροπλάνου και να «στεγανοποιούνται» εμποδίζοντας την διαρροή καυσίμου.
Το θέαμα του SR-71 στην πίστα με λιμνούλες από το JP-7 που έσταζε από κάτω του προκαλούσε σοκ στους αμύητους. Το συγκεκριμένο καύσιμο αναπτύχθηκε ειδικά για το Blackbird και είχε πολύ χαμηλό βαθμό ανάφλεξης στο έδαφος καθώς ήταν σχεδιασμένο για χρήση σε μεγάλο υψόμετρο. Για την ακρίβεια το αεροσκάφος χρησιμοποιούσε δύο διαφορετικά μείγματα καυσίμου, ένα για την εκκίνηση των κινητήρων και ένα για την πτήση.
Μόλις η τουρμπίνα άρχιζε να ανεβάζει στροφές κατά την εκκίνηση, ψεκαζόταν χημικά (ΤΕΒ) για να υποβοηθηθεί η ανάφλεξη του JP-7. Για την δε μείωση του βάρους κατά την απογείωση –και το στρες στην δομή από τιτάνιο– το SR-71 άφηνε τον διάδρομο με τις δεξαμενές μερικώς πληρωθείσες. Το καύσιμο για την αποστολή του το έπαιρνε εν πτήσει από KC-135Q Stratotanker.

Πρόωρη και… ύστερη αποστρατεία Ο τύπος αποσύρθηκε δύο φορές, μια το 1989 (είχε προηγηθεί μια απόπειρα δύο χρόνια νωρίτερα) και μια το 1998. Ο λόγος ήταν το υψηλό επιχειρησιακό κόστος του στόλου των SR-71 όμως στα μέσα της δεκαετίας του ’90 τα γεγονότα στην «καυτή» Μέση Ανατολή ανάγκασαν το Κογκρέσο να αναθεωρήσει την αποστρατεία των Blackbird.
Μετά την δεύτερη και οριστική απόσυρσή τους, τα τελευταία δύο πτήσιμα SR-71 παραχωρήθηκαν στην NASA η οποία τα αξιοποίησε σε τεστ μέχρι το 1999. Σήμερα μπορεί να δει κανείς Blackbird μόνο σε Μουσεία. Όμως ακόμη και στο έδαφος εξάπτουν την φαντασία για αποστολές με υψηλό βαθμό απορρήτου και την βελόνα του μαχόμετρου σταθερά στα 3,3 Mach. Τι αεροπλάνο…
Αλέξανδρος Θεολόγου