Γράφει ο Ηρακλής Μαρδύρης
Οι φίλοι και σύμμαχοι, όχι μόνο oi εξ΄ανατολών, κάνουν τη δουλειά τους και εμείς πρέπει να κάνουμε τη δική μας. Θα ήταν αφελές να νομίζουμε ότι ο κόσμος είναι αγγελικά πλασμένος και ότι όλοι είναι αυτό που λένε ή δείχνουν. Στην πραγματικότητα εκστρατείες ψυχολογικού πολέμου και προπαγάνδας είναι καθημερινότητα, κάποιες επιστημονικά σχεδιασμένες και κάποιες εξόφθαλμα άγαρμπες.
Για παράδειγμα το βίντεο που δημοσιοποίησε το πρακτορείο Anadolu. Η πηγή της είδησης θα πρέπει να είναι από μόνη της συνθήκη ικανή για να σταματήσει το ενδιαφέρον μας. Παρόλα αυτά κατάφερε, αν και αγνοήθηκε από τα διεθνή μέσα, να αναπαραχθεί από τα ελληνικά (!), και συνεπώς είχε επιτυχία.
Ο στόχος ήταν διπλός, να δείξει στο δικό τους κοινό ότι κερδίζουν και ταυτόχρονα να ρίξει το δικό μας ηθικό και να σπείρει αμφιβολίες. Στην Τουρκία τα κατάφερε, δεν ήταν δα και δύσκολο, και στην Ελλάδα έγινε θέμα από το τίποτα, γιατί αυτό ακριβώς είναι ένα τίποτα.
Κάποιοι θα επενδύσουν χρόνο να ελέγχουν το κάθε καρέ για να ανακαλύψουν πιθανό μοντάζ, άλλοι τη βαφή του αεροπλάνου για να δουν αν είναι ελληνικό, άλλοι αν πρόκειται από βιντεοπαιχνίδι… Αυτό είναι επιτυχία για τον αντίπαλο, αναμεταδίδεται το μήνυμα μόνο του, η κάθε απάντηση αυξάνει το engagement, και έχει επιβάλει την agenda του, έστω και για λίγες ώρες. Γιατί να παίξουμε το παιχνίδι του;
Και τι είδαμε στο τέλος; Ας υποθέσουμε ότι είναι όλα αυθεντικά, μπορούν ειλικρινά να βγουν συμπεράσματα; Τα μόνα συμπεράσματα θα βγουν όταν αρχίζουν να καταρρίπτονται, και τότε οι τακτικές και τα όπλα που θα χρησιμοποιηθούν θα είναι πολύ διαφορετικές από αυτά που δείχνει το βίντεο. Ξέρουμε ότι έγιναν πολλές εμπλοκές, στατιστικά κάποιο δικό μας θα στεκόταν άτυχο. Μας έδειξαν ένα, αλλά το σκορ μπορεί να είναι 15-1… μπορεί το συγκεκριμένο δικό μας επίτηδες να έκανε το δόλωμα για να παρασύρει τον τούρκο και να του τελειώσουν τα καύσιμα, μπορεί το τουρκικό να ήταν από ώρα εγκλωβισμένο από άλλο δικό μας και να έπρεπε να είχε αποχωρήσει… είναι πολλά τα σενάρια, που δεν έχει κανένα πρακτικό όφελος όλη αυτή η άσκηση.
Ποια είναι τα γεγονότα; Τα ελληνικά αεροπλάνα ασκήθηκαν επιχειρησιακά στην Κύπρο, σε μεγάλους αριθμούς, μετά από 25 χρόνια. Οι Τούρκοι κάτι έπρεπε να πουν. Θα μπορούσαν να το σταματήσουν; Όχι. Δηλαδή και να ήταν σε παράταξη και να μας περιμένανε, πως θα μας σταματούσαν χωρίς να ανοίξουν πυρ;
Σε περίοδο επιχειρήσεων θα κάνουμε τα ίδια; Μάλλον όχι. Η Κύπρος είναι το αβύθιστο αεροπλανοφόρο για όλους τους άλλους και όχι για εμάς; Τα αεροπλάνα μας δεν χρειάζεται να πάνε και να επιστρέψουν, η Κύπρος έχει και παραπάνω του ενός αεροδρόμια, έχει και αυτοκινητόδρομους. Αν οι Σουηδοί και οι Φινλανδοί μπορούν να ανεφοδιάζονται σε επαρχιακούς δρόμους, τότε μπορούν και οι δικοί μας, τουλάχιστον σε αυτοκινητόδρομους αν οι επαρχιακοί μας δυσκολεύουν…
Και τι δείχνουν οι Τούρκοι; Αναχαίτιση. Πού; Μα μέσα στο FIR Athens !!! Δηλαδή και κάνουν αναχαίτιση σε ξένο FIR και το διαφημίζουν! Τόσο έξυπνο. Υπό κανονικές συνθήκες, αυτό θα ήταν σοβαρό διπλωματικό επεισόδιο, μπορεί να φανταστεί ο οποιοσδήποτε τι αντιδράσεις θα δημιουργούσε κάτι τέτοιο στη Βαλτική για παράδειγμα.
Θα ήταν λόγος να κληθεί ο πρεσβευτής για εξηγήσεις, αλλά μάλλον οι αποφάσεις έχουν ήδη ληφθεί και αυτό είναι πταίσμα μπροστά σε όλα τα άλλα που έχει ήδη κάνει η Τουρκία.
Η Τουρκία έχει σε πλήρη εξέλιξη μια εκστρατεία ψυχολογικού πολέμου και προπαγάνδας, την οποία δεν πρέπει να αγνοήσουμε, και φυσικά όχι και να τη βοηθάμε… Ας τους αναγκάσουμε να προσπαθήσουν περισσότερο και να ανεβάσουμε το κόστος της.
Ο όρος ψυχολογική επιχείρηση υποδηλώνει κάθε ενέργεια που ασκείται κυρίως με ψυχολογικές μεθόδους, με σκοπό να προκαλέσει μια προγραμματισμένη ψυχολογική αντίδραση στο ακροατήριο.
Χρησιμοποιούνται διάφορες τεχνικές που στοχεύουν στο να επηρεάσουν το σύστημα αξιών, το σύστημα πεποιθήσεων, τα συναισθήματα, τα κίνητρα, τη λογική ή τη συμπεριφορά ενός κοινού-στόχου. Χρησιμοποιείται για να ενισχύσει συμπεριφορές ή να δημιουργήσει συμπεριφορές ευνοϊκές για τους δημιουργούς της εκστρατείας, και μερικές φορές συνδυάζεται με μυστικές επιχειρήσεις που διοργανώνονται από μυστικές υπηρεσίες, στρατιωτικές/παραστρατιωτικές μονάδες αλλά και ιδιωτικές εταιρείες.
Ίσως δεν υπάρχει πιο απολαυστικός τρόπος επιτυχίας από ότι μια καλά οργανωμένη ψυχολογική επιχείρηση. Μία νίκη με τις ελάχιστες απώλειες είναι πάντα προτιμότερη! Από την εποχή που οι Πέρσες εκμεταλλεύτικαν τις προλήψεις των Αιγυπτίων και χρησιμοποίησαν γάτες στον στρατό τους, με αποτέλεσμα οι Αιγύπτιοι, που φοβόντουσαν να κάνουν κακό σε γάτες, να ηττηθούν, που οι Μύριοι αμέσως μετά τη μάχη στα Κούναξα δημιουργούσαν μποτιλιαρίσματα στις διαβάσεις των ποταμών για να φαίνονται περισσότεροι από ότι ήταν, και ο Βίας ο Πριηνεύς πάχυνε τα μουλάρια των κηρύκων ώστε να νομίζει ο βασιλιάς της Λυδίας Ἀλυάττης ότι η πολιορκημένη πόλη είχε ακόμα πολλές προμήθειες και να λύσει την πολιορκία, μέχρι σήμερα στο Χονγκ Κονγκ, τη Λευκορωσία και πρακτικά όλο το ίντερνετ…
Ο κόσμος όλος είναι ένα πεδίο μάχης ψυχολογικών επιχειρήσεων και η προπαγάνδα είναι ένα μόνο κομμάτι. Προπαγάνδα είναι η έκφραση απόψεων ή δράσεων που πραγματοποιούνται σκόπιμα από άτομα ή ομάδες με σκοπό να επηρεάσουν τις απόψεις ή τις ενέργειες άλλων ατόμων ή ομάδων για προκαθορισμένους σκοπούς και μέσω ψυχολογικών χειρισμών.
Ο όρος είναι λατινικός και προήλθε από το Congregatio de Propaganda Fide που ιδρύθηκε το 1622 από την καθολική εκκλησία ως απάντηση στην εκκλησιαστική μεταρρύθμιση και σκοπός του ήταν η διάδοση της καθολικής πίστης.
Η προπαγάνδα είναι τόσο παλιά όσο η πρώτη κουτσομπόλα σε ένα χωριό, αλλά η τυπογραφία ήταν ο καθοριστικός παράγοντας προς τη διεθνοποίηση της, και ο συνδυασμός των δύο ήταν καταλυτικός, τόσο στη θρησκευτική μεταρρύθμιση, όσο και στην Αμερικανική και Γαλλική επανάσταση. Τότε ήταν που ο όρος προπαγάνδα έφυγε από τα θρησκευτικά πλαίσια και εισήλθε στα πολιτικά.
Η πρώτη οργανωμένη μορφή κρατικής προπαγάνδας εμφανίστηκε στις αρχές του Α΄ΠΠ. Στο τέλος του, πολλοί Γερμανοί όπως ο Ludendorff υποστήριξαν ότι η Βρετανική προπαγάνδα έχει μεγάλο μερίδιο ευθύνης για την ήττα τους. Μία άποψη που ενστερνίστηκε η Ναζιστική Γερμανία και για αυτό επένδυσε πολύ πάνω της. Κατά τη διάρκεια του Β΄ΠΠ η προπαγάνδα ήταν ήδη ένα εξελιγμένο όπλο.
Πλέον όμως τα πρωτεία είχαν φύγει από την τυπογραφία και είχαν περάσει στο ραδιόφωνο και κυρίως στον κινηματογράφο. Ήδη από το 1925 το Θωρηκτό Ποτέμκιν εξυμνεί τα κομμουνιστικά ιδεώδη και αργότερα η Λένα Ρίφενσταλ με τον Θρίαμβο της Θέλησης τη Ναζιστική Γερμανία. Οι σύμμαχοι δεν ήταν πολύ πίσω, στράτευσαν το Χόλιγουντ και τα κινούμενα σχέδια που είχαν ιδιαίτερη απήχηση στις νεαρές ηλικίες, αλλά και τα επίκαιρα.
Κατά τη διάρκεια του ψυχρού πολέμου και οι δύο πλευρές χρησιμοποίησαν εκτεταμένα τον κινηματογράφο, την τηλεόραση, το ραδιόφωνο και τον τύπο ώστε να επηρεάσουν τους πολίτες τους, τους πολίτες των αντιπάλων και τους πολίτες τρίτων κρατών.
Ένα μεγάλο πρόβλημα είναι η αναγνώριση της προπαγάνδας. Η κύρια δυσκολία έγκειται στο διαχωρισμό της προπαγάνδας από άλλες μεθόδους πειθούς. Στο αρχικό μας παράδειγμα, του Anadolu, αυτό δεν ήταν ιδιαίτερο πρόβλημα.
Η προπαγάνδα μπορεί να οριστεί ως λευκή, γκρι και μαύρη. Η λευκή παραθέτει τις πηγές και τον σκοπό της. Η γκρι είναι διφορούμενη και δεν παραθέτει ούτε τις πηγές ούτε τον σκοπό. Η μαύρη μοιάζει περισσότερο με μυστική επιχείρηση, όπου η αληθινή ταυτότητα του δημιουργού της είναι κρυφή.
Αντίστοιχα, μια απάντηση στην άσπρη προπαγάνδα είναι σχετικά εύκολη. Η γκρι προπαγάνδα αν αποκαλυφθεί δημιουργεί σκάνδαλο και συχνά γίνεται από κάποια εσωτερική διαρροή. Η αποκάλυψη μαύρης προπαγάνδας είναι πιο δύσκολη και θα φέρει το ανάποδο αποτέλεσμα.
Η προπαγάνδα λειτουργεί σε αγαστή συνεργασία, και αλληλοσυμπληρωματικά με τη λογοκρισία και για αυτό τα αυταρχικά καθεστώτα έχουν πιο εύκολο έργο.
Κάθε μέσο μπορεί να χρησιμοποιηθεί και έχει χρησιμοποιηθεί. Από μηνύματα λαξευμένα σε πέτρα, ζωγραφιές, κινούμενα σχέδια, πόστερ, προκηρύξεις, μουσική, τραγούδια, τύπο, κινηματογράφο, ραδιόφωνο, τηλεόραση, ίντερνετ και τελευταία αλγόριθμοι και bots. Φυσικά χρησιμοποιούνται και οι αντίστοιχοι επαγγελματίες των παραπάνω κλάδων, ακούσια ή εκούσια, υπό την ενορχήστρωση ψυχολόγων.
Για παράδειγμα, ας υποθέσουμε ότι βρισκόμαστε σε ένα παράλληλο σύμπαν και είμαστε αξιωματούχοι σε μία αναθεωρητική δύναμη. Για να είμαστε τέτοια, φυσικά ή τα οικονομικά μας βελτιώνονται ή ο πληθυσμός ή ιδανικά και τα δύο. Οπότε έχουμε πόρους για να οργανώσουμε μια εκστρατεία εναντίον του γείτονα μας.
Πρώτα από όλα θα βάλουμε τους επιστήμονες μας να φτιάξουν target groups, κατηγοριοποιημένα με βάση τις προκαταλήψεις τους, τις φοβίες τους, το βιοτικό τους επίπεδο κτλ. Ιδανικά θα χρησιμοποιούσαμε μια εταιρία σαν τη Cambridge Analytica αν δεν είχαμε τις δεξιότητες και θέλαμε να κάνουμε βαθιά ανάλυση.
Θα οργανώναμε πολλαπλά, αλληλοσυμπληρωματικά κανάλια επικοινωνίας και κατόπιν θα ανοίγαμε το playbook και θα βρίσκαμε ποια μέθοδος ή συνδυασμός μεθόδων ταιριάζει σε κάθε συνδυασμό γκρουπ/καναλιού επικοινωνίας. Αυτές οι μεθοδολογίες δεν είναι κάτι το μυστικό, έχουν καταγραφεί με επιστημονικό τρόπο, διδάσκονται και εξελίσσονται. Πέρα από το κόστος σε χρόνο και χρήμα, ο τρόπος που εφαρμόζονται κάνει τη διαφορά. Όπως στο σκάκι, όλοι μπορούν να μάθουν τις κινήσεις που μπορεί να κάνει κάθε κομμάτι, πολλοί μπορούν να γίνουν καλοί σκακιστές και ελάχιστοι μπορούν να γίνουν Gran Master…
Για παράδειγμα, έστω ότι θέλουμε να πλήξουμε την αντίπαλη κυβέρνηση. Μια αδύναμη κυβέρνηση, με εσωτερικά προβλήματα δεν έχει την πολυτέλεια να ασχολείται με το εξωτερικό. Έτσι θα δρούμε σχετικά ανενόχλητοι. Προφανώς θα βάλουμε τις αντιπολιτευόμενες ομάδες, μειονότητες και άλλες ομάδες πίεσης αυτής της χώρας μπροστά, θα τους βοηθάμε και θα εκμεταλλευτούμε τα δίκτυα που ήδη έχουν.
Οι γείτονες, όπως κάθε χώρα, έχουν πολιτικές οργανώσεις που προκειμένου να κάνουν την επανάσταση τους και να αποκτήσουν την εξουσία είναι διατεθειμένες να κάνουν τα στραβά μάτια σε πολλά πράγματα. Μερικοί αδίστακτοι θα συνεργάζονταν μαζί μας με αντάλλαγμα την εξουσία, έστω και ως προτεκτοράτο. Άλλοι πιο πονηροί θα νομίζουν ότι μας εκμεταλλεύονται και όταν αποκτήσουν την εξουσία θα μπορούν να διορθώσουν ότι ζημιά πιθανώς θα γίνει στη διαδικασία.
Οι περισσότεροι δεν θα ήταν διατεθειμένοι να συνεργαστούν μαζί μας, αλλά με έναν ενδιάμεσο, σε μια τρίτη χώρα που έχουν σε υπόληψη για παράδειγμα, δεν θα υπάρξει ιδιαίτερο πρόβλημα στο να τα καταφέρουμε. Εξάλλου βασικές ιδεολογικές θέσεις τους είναι έτσι και αλλιώς ιδιαίτερα επωφελείς για τα συμφέροντα μας.
Κάποιοι άλλοι σε θέσεις κλειδιά ή θα εξαγοραστούν ή θα εκβιαστούν. Οι μυστικές υπηρεσίες θα το αναλάβουν αυτό.
Ξεκινάμε με το Ad hominem, μια λατινική φράση που σημαίνει ότι χτυπάμε το άτομο και όχι τα επιχειρήματα του. Η μυστική υπηρεσία μας έχει αποστολή να βρει τα στοιχεία και να τα διαρρεύσει εκεί που θα τα δεχτούν με χαρά και θα είναι διατεθειμένοι να δεχθούν και άλλες πληροφορίες στο μέλλον, που ίσως να μην είναι και τόσο κοντά στην αλήθεια…
Αν δεν βρίσκουμε κάτι, τότε Ad nauseam, θα χρηματοδοτήσουμε την ακούραστη επανάληψη μιας ιδέας ή ενός σλόγκαν. Το καλό είναι ότι αυτή την ιδέα ή σλόγκαν θα το σκεφτούν οι πολιτικοί αντίπαλοι της κυβέρνησης της ανταγωνιστικής χώρας, οπότε δε θα χρειαστεί να είμαστε και πολύ δημιουργικοί.
Θα χρηματοδοτούμε πάντα την αντιπολίτευση και κατά προτίμηση αυτούς που κάνουν την περισσότερη αναταραχή και φασαρία. Αν οι εκπρόσωποι της είναι αντιπαθητικοί, τότε Cognitive dissonance. Θα βάλουμε δίπλα τους μερικά άτομα που είναι αποδοχής ή πιο εύκολο να γίνουν αποδεκτά, ακόμα και από τρίτες χώρες.
Θα βρούμε και κάποιον να κάνει τον Common man. Τον άνθρωπο της διπλανής πόρτας, που αυτά που λέει ανταποκρίνονται στη λογική της κοινής γνώμης. Να επικοινωνεί με το κοινό με απλό τρόπο και στιλ. Αυτός μπορεί να είναι κάποιος καλλιτέχνης ή κάποιος πολιτικός, παιδί του λαού, που μιλάει και ντύνεται ανάλογα και δεν έχει σχέση με τα Χάρβαρντ και τις Οξφόρδες.
Θα χρησιμοποιήσουμε Disinformation. Με την παραπληροφόρηση και τα fake news θα προκαλέσουμε όσο περισσότερη αναστάτωση γίνεται. Στο τέλος οι πολίτες δεν θα ξέρουν τι να πιστέψουν, θα χάσουν την εμπιστοσύνη στα ΜΜΕ, στους θεσμούς και την ηγεσία της χώρας τους, και θα είναι όλοι στα κάγκελα. Θα αρκεί μια μικρή σπίθα για να εκραγεί το μείγμα. Μια μικρή σπίθα που μπορεί να είναι ένα ατύχημα ή κάτι που μπορούμε να το κανονίσουμε όποτε χρειαστεί…
Από το playbook δεν μπορεί να λείπει και το Divide and rule. Διαίρει και βασίλευε.
Ας υποθέσουμε ότι θέλουμε να κάνουμε κάτι που δεν πρέπει να δημιουργήσει πολλές αντιδράσεις, πχ ένα πυρηνικό εργοστάσιο ή την υπογραφή μιας συμμαχίας. Τότε Agenda setting είναι μια καλή επιλογή, να βάλουμε τους γείτονες να ασχολούνται με άλλα θέματα, πχ την ημερομηνία λήξης του παστεριωμένου γάλακτος ή μια μπούρδα στο tweeter και εμείς να κάνουμε τη δουλειά μας απαρατήρητοι…
Από τη στιγμή που δεν έχουμε κάποιο πραγματικό λόγο πίσω από την επιθετικότητα μας, θα πρέπει να κατασκευάσουμε έναν, ώστε να τον πιστέψουν πρώτα οι δικοί μας, μετά οι ουδέτεροι και τέλος να δημιουργήσουμε αμφιβολίες και στους απέναντι. Φυσικά και ξεκινάμε με το Big lie. Ξεκινάμε μια ιστορία που έχει στοιχεία αλήθειας, προσθέτουμε, αφαιρούμε, κάνουμε γενικεύσεις και φτιάχνουμε αφήγημα, όπως το διεθνές δίκαιο είναι με το μέρος μας, παλιότερα μας κορόιδεψαν γιατί μας βρήκαν αφελείς και σε ανάγκη, τα αδέρφια μας δεινοπαθούν και έχουν ανάγκη τη βοήθεια μας, πρέπει να κινηθούμε γρήγορα γιατί αλλιώς είμαστε σε κίνδυνο, οι εχθροί είναι παντού και θα μας μαχαιρώσουν πισώπλατα όπως έγινε την προηγούμενη φορά που δεν ήμασταν προσεκτικοί κτλ…
Κατόπιν χτίζουμε πάνω στο ψέμα. Κάνουμε Appeal to authority. Κάποιος με θεωρητική αυθεντία στο θέμα θα επιβεβαιώσει τα δίκαια μας και το ψέμα μας. Τις αυθεντίες θα τις πλαισιώσουμε και με Beautiful people. Θα στρατεύσουμε στον σκοπό διάσημους και όμορφους ανθρώπους. Αθλητές, ηθοποιοί, καλλιτέχνες και λοιποί influencers θα επηρεάσουν κόσμο τόσο στη χώρα μας όσο και στο εξωτερικό. Όσο μεγαλύτερη προβολή έχουν αυτοί στο εξωτερικό τόσο το καλύτερο. Για αυτό χρηματοδοτούμε τις διεθνείς καριέρες και σε αντάλλαγμα κανείς σχεδόν από αυτούς δεν κάνει πολλές ερωτήσεις.
Στους δικούς μας κάνουμε Appeal to prejudice. Τους γεμίζουμε συναίσθημα και ηθικό πλεονέκτημα του σκοπού μας, τον οποίο θα υποστηρίξει και η θρησκευτική ηγεσία. Ταυτόχρονα τους προετοιμάζουμε για μάχη μέσω Demonizing the enemy. Δαιμονοποιούμε τον εχθρό και τον κάνουμε να φαίνεται κατώτερος από άνθρωπος. Το να τον σκοτώσουμε δεν θα είναι και τόσο κακό για την ανθρωπότητα, μάλλον το αντίθετο. Χώρια από την μεταθανάτια επιβράβευση!
Στους απέναντι θα δώσουμε περιεχόμενο. Τα κανάλια τους δεν έχουν και πολλά χρήματα και θα καλοδεχτούν τα σήριαλ και τις ταινίες μας. Αυτά θα παρουσιάζουν μια ιδεατή εκδοχή της κοινωνίας μας και την ώρα που εμείς παρουσιάζουμε τους γείτονες ως κατώτερους από ζώα στη χώρα μας, τους κάνουμε να βλέπουν εμάς σαν αδέρφια. Και μάλιστα μια εξελιγμένη έκδοση, με όμορφους ανθρώπους, πλούσιους και με ηθικές αρχές.
Θα τους καλλιεργήσουμε φόβο. Appeal to fear. Θα πρέπει να πιστέψουν ότι κάθε αντίσταση είναι μάταιη και ότι η μόνη μη καταστροφική διέξοδος είναι η ειρηνική αποδοχή μερικών από τα αιτήματα μας.
Μόλις έχουν τρομάζει αρκετά θα πάμε στο Door-in-the-face technique. Θα ζητήσουμε 100, θα συμβιβαστούμε στα 10, που θα μας τα δώσουν με ανακούφιση, μπορεί να νομίζουν ότι κέρδισαν κιόλας!
Πως θα κάνουμε όμως τους απέναντι να φοβηθούν; Αν αρχίσουμε να κυματίζουμε τη σημαία μας στα μούτρα τους, φυσικά και δεν θα πιάσει, μάλλον θα συσπειρωθούν και θα γίνει το αντίθετο. Αν όμως τους κυματίσουμε τη δική τους σημαία μπροστά τους; Μήπως τσιμπήσουν πιο εύκολα;
Θα επιστρατευτεί το Third party technique. Ένα τρίτο μέρος φαινομενικά ουδέτερο ή αυθεντία θα κάνει τη δουλειά. Θα παρουσιάσει για παράδειγμα την ηρωική τους αεροπορία, η οποία όμως έχει κάποιες ελλείψεις, όπως κάθε αεροπορία του κόσμου, αλλά θα επικεντρωθεί ακριβώς εκεί που εμείς έχουμε σαφή υπεροχή. Οπότε θα περάσει ταυτόχρονα δύο μηνύματα, ότι σε περίπτωση πολέμου θα έχουν προβλήματα και θα πρέπει να βασιστούν σε κάτι ηρωικό ή στην τύχη και δεύτερο ότι η ηγεσία τους είναι αδιάφορη και διεφθαρμένη.
Ιδιαίτερη βαρύτητα έχουν δημοσιεύματα από το εξωτερικό. Άλλο να γράψει κάτι η τοπική εφημερίδα και άλλο οι Times… Το να κάνουμε τα μεγάλα διεθνή μέσα να γράφουν υπέρ μας, δεν είναι εύκολο. Θα μπορούσαμε να βάλουμε δικούς μας ανθρώπους εκεί, αλλά θα ήταν δύσκολο. Ποιο εύκολο θα ήταν να προσεγγίσουμε ήδη κάποιους που εργάζονται εκεί, αλλά και αυτό ενέχει ρίσκα και κόστος, γιατί είναι πολλά τα μέσα. Όλα αυτά τα διεθνή μέσα όμως έχουν τοπικούς ανταποκριτές.
Αν εμείς καταφέρουμε και προωθήσουμε σε αυτές τις θέσεις των ανταποκριτών άτομα φιλικά διακείμενα προς την αντιπολίτευση, τότε θα ανέβουν με τον καιρό και στην ιεραρχία. Για το δίκτυο μας θα είναι εύκολο να φτιάξουμε δημοσιογραφικές καριέρες με αποκλειστικότητες και άλλες επιτυχίες και να τις κατευθύνουμε στα πόστα ενδιαφέροντος. Αυτοί οι άνθρωποι θα γράφουν στα μεγάλα μέσα και θα επηρεάζουν και τους συναδέλφους τους, πάντα από την αντιπολιτευτική σκοπιά, την οποία θα επηρεάζουμε εμείς.
Υπάρχει ο κίνδυνος να γίνει η αντιπολίτευση κυβέρνηση, οπότε η δουλειά μας θα δυσκολέψει. Θεωρητικά θα μπορούσαμε να έχουμε παράλληλα δίκτυα προερχόμενα από τις μεγάλες παρατάξεις, που θα τα χρησιμοποιούμε εναλλακτικά, αλλά είναι πιο οικονομικό και λιγότερο περίπλοκο να προωθήσουμε άτομα προσκείμενα σε τριτο-τέταρτα κόμματα, που δεν έχουν ρεαλιστικές προοπτικές διακυβέρνησης, και κατά προτίμηση από τα πιο δυναμικά.
Μια τέτοια επιτυχία για όλα τα μεγάλα διεθνή μέσα ενημέρωσης δεν είναι εύκολο να επιτευχθεί, οπότε θα πάμε στο αμέσως καλύτερο σενάριο, που χρειάζεται και λιγότερο χρόνο προετοιμασίας. Στατιστικά κάποια στιγμή θα γραφτεί κάτι θετικό για εμάς, έστω ανάμεσα σε δέκα αρνητικά. Τα αρνητικά θα τα θάψουμε και θα αγνοηθούν, και το ένα θα το κάνουμε σημαία και θα το αναπαράγουμε μέσω διαφορετικών καναλιών για μήνες.
Ακόμα πιο εύκολα, θα κλέψουμε στην μετάφραση. Οι περιπτώσεις που ξένα ρεπορτάζ αναδημοσιεύονται με λάθη στη μετάφραση, που αλλάζουν το νόημα, και αποσπασματικά παρουσιάζονται κάποιες προτάσεις μόνο που βολεύουν, είναι περισσότερο ο κανόνας παρά η εξαίρεση. Και όσο λιγότερες οι πιθανότητες έχει το target group μας να ασχοληθεί παραπάνω, να βρει το πρωτότυπο και να το διαβάσει, τόσο πιο προκλητικά τα λάθη στη μετάφραση…
Μέχρι και απόψεις αναγνωστών έχουν κατά καιρούς παρουσιαστεί ως θέση του μέσου ή ακόμα και του κράτους προέλευσης. Δηλαδή, συντάσσουμε μια επιστολή ή ένα άρθρο γνώμης, δημοσιεύεται σε μια τριτοκλασάτη εφημερίδα στη Γερμανία και μετά παρουσιάζεται η πληροφορία στη χώρα στόχο με την επικεφαλίδα: “Οι Γερμανοί πιστεύουν…”
Στο κάθε target group πρέπει να περνάμε το μήνυμα με διαφορετικό τρόπο, και σε κάποιους πρέπει να επενδύσουμε περισσότερο από ότι σε άλλους. Οι επιστήμονες μας έχουν τα εργαλεία και τη γνώση να θέτουν τέτοιες προτεραιότητες. Η ανάλυση τους θα μας πει σε ποιους θα πρέπει να επενδύσουμε , για παράδειγμα σε αυτούς που είναι φιλειρηνιστές, αρνητές, open borders, είμαστε όλοι αδέρφια κτλ.
Θεωρητικά κάθε άτομο/ομάδα/σύλλογος ικανός να πιέσει την αντίπαλη κυβέρνηση είναι ένας πιθανός σύμμαχος, είτε είναι ο σύλλογος ορνιθολόγων που δεν θέλουν ένα αεροδρόμιο, μία ποδοσφαιρική ομάδα που αδικήθηκε από τον διαιτητή ή ο σύλλογος φίλων του πράσινου βατράχου. Η δουλειά μας είναι να δημιουργούμε κρίσεις, με το χαμηλότερο κόστος για εμάς (ιδανικά με ένα απλό tweet), και να μην αφήνουμε σε χλωρό κλαδί τους αντιπάλους. Μόλις ο κόσμος αγανακτήσει, οι κρίσεις θα αρχίζουν από μόνες τους.
Για έναν οργανισμό σαν το δικό μας, η δημιουργία προφίλ στα κοινωνικά δίκτυα με χιλιάδες ακολούθους, αλλά και η αναγνώριση ανθρώπων κλειδιών που πολλαπλασιάζουν το μήνυμα είναι μια εύκολη διαδικασία, την οποία θα αναλύσουμε σε προσεχές σεμινάριο.
Σε συνδυασμό με την πρώτη πρωτοβουλία, η αντίπαλη κυβέρνηση δεν είναι ισχυρή, μπορούμε να ξεκινήσουμε αναταραχές όποτε θέλουμε, μπορούμε να οργανώσουμε προβοκάτσιες και σαμποτάζ κατά βούληση, όσοι ασχολούνται επιφανειακά ξέρουν ότι είμαστε πιο δυνατοί, υπάρχουν πολλοί αδιάφοροι που όχι μόνο δεν θα είναι αμέτοχοι, αλλά θα κατηγορούν τη δική τους κυβέρνηση για οτιδήποτε ταράζει την ησυχία τους, και τελικά έχουμε ισχυρή παράσταση νίκης.
Κατά συνέπεια εφαρμόζουμε το Bandwagon. Η αναπόφευκτη νίκη μας θα πείσει το κοινό, τόσο στην αντίπαλη χώρα, όσο και στη διεθνή κοινότητα ότι η εγκεκριμένη δράση είναι αυτή που όλοι συζητάνε. Το διάλογο και την αποδοχή των ιστορικών και δίκαιων αιτημάτων μας!
Το ωραίο είναι ότι δεν θα είναι δύσκολο να βρούμε συνεργάτες στην αντίπαλη χώρα. Πάντα και παντού υπάρχουν άνθρωποι ιδιοτελείς χωρίς ηθικές αναστολές. Υπάρχουν πολλοί που κοιτάζουν μόνο την πάρτη τους, είτε προσωπική είτε του γκρουπ στο οποίο ανήκουν… και είναι πιο απολαυστικό όταν προωθούν τα σχέδια μας νομίζοντας ότι κάνουν κάτι καλό, για αυτούς και την πατρίδα τους… άλλοι πάλι είναι πιο πρακτικοί.
Κάποιοι δημοσιογράφοι είναι ικανοί για μερικά κλικ παραπάνω να μεταδώσουν οτιδήποτε. Για παράδειγμα, το επιτελείο ενημερώνει τους δημοσιογράφους εμπιστευτικά για κάποιο γεγονός. Πόσοι από αυτούς θα κρατήσουν την εμπιστευτικότητα; Πάντα θα υπάρχει κάποιος που θα βγάλει την “αποκλειστικότητα”. Σε αυτούς τους τύπους θα ρίξουμε δίπλα δυο-τρεις καλές πηγές, πχ αναλυτές με έδρα το Βερολίνο, την Ουάσιγκτον, τη Μόσχα, την Αίγυπτο ή εκπροσώπους think tanks, δημοσίων σχέσεων κτλ οι οποίοι θα τους περνάνε “αποκλειστικότητες” και πληροφορίες, που σύντομα θα τις καταπίνουν αμάσητες.
Και εδώ θα χρησιμοποιήσουμε το Cherry picking. Θα τους λέμε την αλήθεια, αλλά μόνο το μέρος της αλήθειας που χρειάζεται για τον σκοπό μας. Το μυστικό είναι να δίνουμε ένα κομμάτι της αλήθειας, ανακατεμένη με άλλες αλήθειες και με αυτά που θέλει να ακούσει το κοινό.
Για παράδειγμα, ο πρόεδρος μας πάει στην Ουάσινγκτον και στέλνουμε ανάλυση στον στόχο. Φυσικά δεν θα πούμε ότι ήταν μια αποτυχία και στελέχη μας κινδυνεύουν μέχρι και με κατηγορίες ποινικού χαρακτήρα, ούτε ότι δεν μας δίνουν τα αεροπλάνα που θέλουμε, και έχουμε πληρώσει προκαταβολή, ούτε ότι υπάρχουν έστω και ελαφρές κυρώσεις απέναντι μας.
Θα εστιάσουμε στο ότι πήραν δείπνο μαζί και είχαν ”ένθερμη” χειραψία. Ότι έχουν πολύ καλές προσωπικές σχέσεις, γιατί όχι ότι είναι καλοί φίλοι; Εξάλλου άντε να μετρήσει κανείς το πόσο φίλοι είναι. Μάλιστα συζήτησαν και το πότε θα πάνε για γκολφ. Έκανε και κομπλιμέντο ο πρόεδρος για την κόμμωση της πρώτης κυρίας μας, ας γράψουμε ότι τον μάγεψε με τη γοητεία της και τώρα ο χαζο-αμερικάνος θα τρέχει πίσω από το φουστάνι της…
Και φυσικά να τους δώσουμε και αυτό που θέλουν να ακούσουν, να τους υπενθυμίσουμε να μην εμπιστεύονται τους Αμερικανούς γιατί είναι παραδοσιακά δικοί μας φίλοι και μας έχουν ανάγκη, δεν μπορούν χωρίς εμάς. Αν κάποιος παρατηρήσει και σχολιάσει για τα αεροπλάνα και τις κυρώσεις, εμείς θα πάμε την ατζέντα στη προσωπική φιλία και το νέο φλερτ. Τα απογεύματα οι πρόεδροι παίζουν μαζί call of duty στο playstation. Τα άλλα είναι απλά μια γραφειοκρατική παρεξήγηση, άνευ λόγου που θα ξεκαθαρίσει σε λίγο καιρό.
Έτσι όλοι κάνουν τη δουλίτσα τους και όλοι χαρούμενοι είναι. Εμείς τη δική μας, οι δημοσιογράφοι πουλάνε αντίτυπα και κλικ άκοπα, ο λαός διαβάζει και επαληθεύει τα αντιαμερικανικά του ένστικτα, ότι οι διπλωμάτες και η ηγεσία του είναι διαχρονικά άχρηστοι, και ότι αν κάτι πάει στραβά όλοι θα τους γυρίσουν την πλάτη… υπάρχουν και κάποιοι που θα αναρωτηθούν τι διάολο βρήκε ο πρόεδρος στη δική μας πρώτη κυρία, ενώ η δική του είναι δυο μέτρα γυναικάρα… Δεν μπορούμε να τους πείσουμε όλους, ούτε και χρειάζεται…
Το παραπάνω είναι φυσικά δημιούργημα της φαντασίας και καμία σχέση δεν έχει με πραγματικά πρόσωπα και περιστατικά. Αλλά, είναι ένα πολύ απλοϊκό παράδειγμα, που μπορεί ενδεχομένως να δείχνει το πως μπορεί να σκέφτονται κάποιοι επαγγελματίες της προπαγάνδας…
Δεν είναι ανάγκη να γινόμαστε παρανοϊκοί. Υπάρχουν πάρα πολλές πηγές πληροφοριών και στο χέρι κάθε πολίτη είναι να επιλέξει αυτές που του ταιριάζουν καλύτερα. Αν μια πηγή παρουσιάζει πράγματα με τα οποία συμφωνεί συνεχώς, μάλλον του προσφέρουν αυτό που θέλει να ακούσει. Αν μάλιστα μιλάνε περισσότερο στο συναίσθημα του και λιγότερο στα γεγονότα, τότε μάλλον πρέπει να αρχίζει να υποψιάζεται…
Δεν υπάρχει ένα παντοδύναμο μυστικό κέντρο του οποίου είμαστε μαριονέτες. Όχι τόσο γιατί δεν το θέλει κανείς αλλά γιατί υπάρχουν πάρα πολλές πηγές πληροφόρησης και γιατί τα κέντρα που επιχειρούν κάτι τέτοιο είναι τόσο πολλά που ακυρώνει το ένα το άλλο.
Σίγουρα ανήκουμε σε πολλαπλά target group κάποιων. Μπορεί να είναι κάτι σχετικά άκακο όπως μια διαφήμιση για παπούτσια, μπορεί να είναι και κάτι πιο πονηρό.
Προπαγάνδα κάνουν όλοι, άλλοι πιο επιστημονικά και με περισσότερους πόρους και άλλοι στο πόδι. Λόγω της μυστικότητας είναι δύσκολο να βρεθούν πληροφορίες για εκστρατείες που έγιναν στο πρόσφατο παρελθόν, πόσο μάλιστα αν είναι σε εξέλιξη. Αυτοί που δέχονται τα περισσότερα βέλη είναι οι Ρώσοι. Για παράδειγμα κατηγορήθηκαν για εκστρατείες εναντίων της Ουκρανίας, των Βαλτικών κρατών, των ΗΠΑ και της Γαλλίας, μεταξύ άλλων. Ενδιαφέρον έχει η εμπλοκή τους στο κίνημα των κίτρινων γιλέκων και ο ρόλος του facebook.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση νιώθει απειλή από τη δράση της Ρωσίας. Πιστεύει ότι υπάρχει σε εξέλιξη μια μακροχρόνια εκστρατεία και πως αυτή έχει πρόσβαση σε 241 εκατομμύρια Ευρωπαίους.
Βέβαια και αυτό μήπως είναι προπαγάνδα εναντίων τους; Θα μπορούσε κάποιος να αναφέρει τις πολύχρωμες επαναστάσεις και την αραβική άνοιξη, αλλά είναι δύσκολη η ανεύρεση αντίστοιχων στοιχείων, και βασιζόμαστε σε υποθέσεις. Ίσως οι Ρώσοι να μην είναι οι καλύτεροι στον κόσμο, ίσως επειδή οι ανταγωνιστές τους μπορούν και μαζεύουν τέτοια αληθοφανή στοιχεία, γιατί όπως λέει ο λαός: στην πουτάνα πουτανιές δεν περνάνε και όταν εσείς πηγαίνατε, εμείς ερχόμασταν…
Το να δεχόμαστε άκριτα και άκοπα οποιαδήποτε πληροφορία μας σερβίρεται είναι κάτι που δεν θα έχει καλό τέλος. Απλά πράγματα, όπως το να παρατηρούμε την πηγή της πληροφορίας είναι ένα πρώτο και βασικό βήμα. Τι άλλο εκτός από προπαγάνδα θα μας παρουσίαζε το Anadolu, ειδικά αυτές τις μέρες;
