Η Π&Δ από τις αρχές του 2017, σε ένα πολυσυζητημένο άρθρο εδώ, ήταν η πρώτη που πήρε το ρίσκο και προέβλεψε την ασυμβατότητα μεταξύ της τουρκικής προμήθειας F-35 και S-400.
Από τότε μέχρι και σήμερα, οι σχέσεις ΗΠΑ και Τουρκίας έχουν χειροτερέψει πολύ πέραν του κανονικού. Ταυτόχρονα οι σχέσεις Τουρκίας-Ισραήλ μπορούν να χαρακτηριστούν εχθρικές, και ίσως για πρώτη φορά το ισραηλινό επιτελείο πρέπει να συνθέτει σενάρια για αντιμετώπιση της τουρκικής προκλητικότητας και επιθετικότητας. Αναμφίβολα το ισραηλινό ναυτικό βλέπει με πολύ “κακό” μάτι τα τουρκικά πλοία στην Ανατολική Μεσόγειο, και χαίρεται πολύ λιγότερο από την Ελλάδα με το υπό κατασκευή TCG Anadolu.
H σχέση Τουρκίας-Ισραήλ είναι κάτι που θα έπρεπε να δώσουμε ιδιαίτερη βάση. Όταν ο Ερντογάν, προσπαθήσει εκ νέου να “ενισχύσει” με “ανθρωπιστική” βοήθεια την Λωρίδα της Γάζας, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να έρθει με έναν πανίσχυρο στόλο, επικεφαλής ίσως μιας “μουσουλμανικής” αρμάδας (καθώς έχει καταφέρει και αργά αλλά σταθερά συνασπίζει μουσουλμανικές χώρες γύρω του, όπως το Πακιστάν ή το Κατάρ και την Σομαλία). Όλα αυτά ακούγονται τουλάχιστον “επιστημονική” φαντασία, αλλά το ίδιο θα ακουγόταν και η σημερινή κατάσταση πριν 20 χρόνια. Πάντως, μια δόση από Μωάμεθ Β’ τον Πορθητή, ή ακόμη καλύτερα, Σαλαντίν, την έχει.
Αργά αλλά σταθερά ο Ερντογάν έκοψε σχέσεις και δεσμούς με την Δύση, αλλά με έναν έξυπνο τρόπο. Σταμάτησε να συμπλέει διπλωματικά, ανοίγοντας μια εθνικιστικομουσουλμαντική ατζέντα, αλλά εμπορικά τα πάει μια χαρά! Βρίζει τους Γερμανούς σαν νεοναζί, αλλά κανείς εκ των δυο χωρών δεν τολμά να κάνει κάτι στο εμπορικό επίπεδο (δασμούς). Η αλλαγή της εμπορικής πολιτικής της ΕΕ προς την Τουρκία θα μπορούσε να τινάξει στον αέρα την τουρκική οικονομία. Αλλά οι Ευρωπαίοι δεν το κάνουν, ενώ ο Ερντογάν δημιουργεί κάθε μέρα νέους εμπορικούς εταίρους. Δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε πως η Τουρκία δεν πουλάει όπλα μόνο στην Βόρεια Κορέα.
Είναι κοντόφθαλμο να θεωρούμε πως ο Ερντογάν κάνει λάθος τελικά στην πολιτική του. Ότι κάνει του βγαίνει, και μάλιστα του βγαίνει καλά. Χρησιμοποιεί την Δύση κατά το δοκούν, την καθυβρίζει, και μετά από λίγο κάνει μια χειρονομία καλής θέλησης, προκειμένου να πάρει αυτό που θέλει. Αυτό λέγεται “μαστίγιο και καρότο”, αλλά συνήθως το έκανε η Δύση κάπου αλλού. Τώρα το υφίσταται.
Η σχέση με την Ρωσία είναι διαφορετική. Η Ρωσία είναι ο προαιώνιος εχθρός της Τουρκίας, ότι είναι για εμάς η Τουρκία. Απλά η Ρωσία δεν είναι ο προαιώνιος σύμμαχος της Ελλάδας, συνεπώς δεν έχουμε κάτι να εισπράξουμε από την Ρωσία. Αντίθετα, ιστορικά μας έχει “πουλήσει” αρκετές φορές, με χειρότερη ιστορικά στιγμή το 1921-22. Πιθανότατα η ιστορία να ήταν διαφορετική για την χώρα μας αν είχαμε κερδίσει την Μικρασιατική Εκστρατεία.
Αυτή την στιγμή η Ρωσία και η Τουρκία έχουν κοινά συμφέροντα. Το μεγαλύτερο αυτών είναι το φυσικό αέριο! Θα σκεφτεί κανείς, πως μπορεί να είναι το ΦΑ, από την στιγμή που η Τουρκία δεν παράγει, ούτε έχει κοιτάσματα αερίου. Θα κάνουμε μια υποθετική ερώτηση. Αν εκραγεί η Ανατολική Μεσόγειος, η Κύπρος, Αίγυπτος και Ισραήλ χάσουν τις γεωτρήσεις και τις πλατφόρμες λόγω Τουρκίας (μιλάμε για πολεμικές πράξεις), η Ελλάδα πάθει το ίδιο, ποιος θα ωφεληθεί; Είναι η ερώτηση του ενός τρις δολαρίων.
Η απάντηση είναι μια. Η Ρωσία. Η ΕΕ ανέχεται την ρωσική επεκτατικότητα (πριν μας ρωτήσουν οι φίλοι ρωσόφιλοι, θα πούμε την λέξη “Ουκρανία”) για έναν και μόνο λόγο. Αν η Ρωσία κόψει το ΦΑ, τότε η Βόρεια Ευρώπη θα παγώσει. Το αμερικανικό ΦΑ δεν επαρκεί, ούτε το σαουδαραβικό. Το Κατάρ θα συμφωνήσει σε μια πολιτική με την Ρωσία, και γαία πυρί μιχθήτω. Το αέριο της Ανατολικής Μεσογείου είναι αυτό που θα ανεξαρτητοποιήσει την Ευρώπη από την Ρωσία. Η τελευταία ξεκίνησε την δημιουργία αγωγού για την μεταφορά αερίου στην Κίνα, αλλά εδώ παίζονται περισσότερα από τα εμπορικά κέρδη, μιλάμε για γεωπολιτικά πλεονεκτήματα και όπλα.
Οι τσαμπουκάδες της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο ευνοούν μόνο την Ρωσία. Η Τουρκία καθόλου δεν ενδιαφέρεται για την ευμάρεια των Τουρκοκυπρίων, αν το έκανε θα βοηθούσε να βρεθεί βιώσιμη λύση για το Κυπριακό, και οι Τουρκοκύπριοι θα ευημερούσαν μαζί με τους Ελληνοκύπριους. Είναι επιλογή της Τουρκίας η καταδίκη στην μιζέρια της τουρκικής πλευράς του νησιού, και μερίδιο από το ΦΑ δεν θα βοηθούσε ιδιαίτερα.
Πάμε τώρα στο F-35 σιγά-σιγά. Το F-35 είναι προηγμένο, 5ης γενιάς, ικανότατο, διαστημικότατο, φοβερότατο, εκπληκτικότατο… όπλο. Είναι ένα όπλο, όπως όλα τα άλλα όπλα. Και οι ΗΠΑ θέλουν να πωλούν όπλα (όχι μόνο οι ΗΠΑ, όλες οι χώρες, εκτός της πτωχής πλην όμως της … κάτι… Ελλάδος). Και είναι ένα ακριβό όπλο, με πολύ ακριβότερη συντήρηση. Συνεπώς, οι ΗΠΑ δίνουν στους συμμάχους ένα όπλο, αλλά παίρνουν πολλά χρήματα, simple as that.
Βέβαια είναι ένα όπλο που δύσκολα αντιμετωπίζεται. Κανείς δυτικός στρατός δεν θα ήθελε να έρθει αντιμέτωπος με το F-35. Καθώς όπως περιγράψαμε πιο πάνω, οι πιθανότητες το F-35 να χρησιμοποιηθεί κατά των ΗΠΑ και της Δύσης, αλλά και του Ισραήλ, αυξάνονται γεωμετρικά, η Τουρκία δεν συμπλέει καθόλου με το “άρμα” των ΗΠΑ, κι όλα αυτά χωρίς να βάλουμε στην εξίσωση τους S-400.
Οι S-400 δεν είναι το ιερό δισκοπότηρο της αντιαεροπορικής άμυνας. Ικανό, προηγμένο, αλλά περισσότερο πολύπλοκο ή δύσχρηστο σε σχέση με άλλα δυτικά συστήματα (Patriot, MEADS, THAAD). H αγορά του από την Τουρκία σίγουρα θα δημιουργήσει σημαντικά προβλήματα στην ελληνική αεράμυνα, αλλά δεν είναι σίγουρο ότι θα δώσει όλες τις λύσεις που θέλει η Τουρκία. Καταρχάς δεν έχει αποδείξει την αξία του στην μάχη, την στιγμή που το Patriot αναχαιτίζει πυραύλους από το 1991. Κατά δεύτερον, όπως όλα τα ρωσικά, πρώην σοβιετικά συστήματα περιβάλλεται από μύθους, προϊόντα του εξαιρετικού ρωσικού marketing.
Το ερώτημα είναι πως μπορεί ένα κράτος μέλος του ΝΑΤΟ, να αγοράζει ένα προηγμένο ρωσικό Α/Α σύστημα, και ταυτόχρονα να αγοράζει αεροσκάφη F-35. Εδώ υπάρχουν και υποερωτήματα.
- Οι S-400 θα ιχνηλατούν ή όχι τα F-35 όταν θα πετούν; μήπως έτσι θα βρεθούν λύσεις για τον εντοπισμό των τελευταίων από τα πρώτα; Είναι αυτό λογικό για το αεροσκάφος που η Δύση θα βασίσει την αμυντική της υπεροχή τις επόμενες δυο ή τρεις δεκαετίες;
- Τα F-35 θα μάθουν ή όχι τις εκπομπές των S-400, και θα αποκτήσουν έτσι την δυνατότητα να τα καταστέλλουν με ηλεκτρονική κρούση; πόσο θα χαιρόντουσαν γιαυτό οι Ρώσοι; ή μήπως δεν τους ενδιαφέρει, κι αν όχι γιατί;
- Οι S-400 θα μπουν στο δίκτυο του ΝΑΤΟ; Αν ναι, πως θα γίνει αυτό, και ποιος θα τους ενσωματώσει; Τούρκοι ή Ρώσοι;
- Αν δεν μπουν στο δίκτυο του ΝΑΤΟ, θα μοιραστούν τις βάσεις δεδομένων των IFF; Γίνεται αντιληπτό τι θα συμβεί αν το ΝΑΤΟ δεν μπορεί να βασιστεί στα IFF…
Αυτά είναι μερικά από τα πολύ πρόχειρα και απλά τεχνικά προβλήματα που δημιουργεί η αγορά των S-400 από την Τουρκία. Αν είμαστε πριν 10 ή 15 χρόνια, η ακύρωση της προμήθειας των F-35 θα ήταν άμεση. Χωρίς πολλά πολλά και ιδιαίτερες κουβέντες.
Στην σημερινή όμως συγκυρία τα πράγματα δεν είναι απλά. Και εξηγούμαστε.
- Η Τουρκία είναι ιδρυτικό μέλος του consortium. Έχει δώσει χρήματα, και υπάρχουν εμπορικές συμφωνίες από πίσω. Κανείς ποτέ δεν είχε σκεφτεί πως κάποιος που δικαιούται να πάρει δεν θα πάρει αεροσκάφη. Μόνο ο Καναδάς επέλεξε από μόνος του να μην αγοράσει F-35.
- Ο Τραμπ θέλει να πουλάει όπλα, και η Τουρκία θέλει να αγοράσει, simple as that.
- Πιθανή αποχώρηση της Τουρκίας θα δημιουργήσει σοβαρά οικονομικά προβλήματα. Κάποιος πρέπει να πληρώσει το μάρμαρο, και κάποιος να πάρει τα αεροσκάφη που έχει παραγγείλει.
- H αξιοπιστία των ΗΠΑ θα πάει στο ναδίρ, μη παραδίδοντας προϊόντα σε οικονομικό εταίρο που έχει προπληρώσει και στηρίξει για δυο δεκαετίες ένα πρόγραμμα.
- Δεν υπάρχει προφανώς κάποια διαδικασία για την μη παράδοση των F-35 στην Τουρκία.
Από τα παραπάνω γίνεται σαφές πως για να μην παραδοθούν τα F-35, θα πρέπει να συμβούν κοσμογονικές αλλαγές, πολύ μεγαλύτερες από τους λεονταρισμούς Ερντογάν, σε μια αδιάφορα Δύση και έναν ασταθή Τραμπ. Και φυσικά, το ισραηλινό λόμπι δεν θα στήριζε με μια τέτοια ευκολία, ούτε θα σπαταλούσε δυνάμεις προκειμένου να αποτρέψει ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Για το ελληνικό λόμπι, θα μας επιτρέψετε να μην μιλήσουμε, ούτε για τις διπλωματικές ικανότητες της χώρας μας…
Φτάνουμε λοιπόν στο δια ταύτα.
Τι θα γίνει με τα τουρκικά F-35; Θα παραδοθούν ή θα πάνε στον κουβά οι Τούρκοι;
Αν θέλετε την άποψή μας, η πιο λογική επιλογή είναι κάπου στην μέση. Παρά τα όσα έχουν γράψει κατά καιρούς έγκυροι ιστότοποι επιβεβαιωμένων προφητειών, τα αεροσκάφη ακόμη και με το ισχύον χρονοδιάγραμμα δεν θα έφταναν στην Τουρκία πριν το 2019. Τα αεροσκάφη παραδίδονται στις ΗΠΑ, πάνε στην Luke AFB, κι εκεί μπαίνουν στο κοινό πρόγραμμα εκπαίδευσης.
Κάπου εκεί θα αρχίσουν να εκπαιδεύονται οι Τούρκοι σε ένα εξαιρετικά προηγμένο αεροσκάφος. Εδώ πρέπει να πούμε πως οι καλύτεροι και πιο εκπαιδευμένοι πιλότοι της γειτονικής χώρας είναι σε κατάσταση ασύλου στην Γερμανία ή το Βέλγιο, στην χειρότερη κάνουν διακοπές σε κάποια τουρκική φυλακή. Η έλλειψη πιλότων φτάνει στο 30 ή και 40% με ότι σημαίνει αυτό για την επιχειρησιακή αξιοποίηση των F-35. Φυσικά αυτό θα αναπληρωθεί σύντομα, οπότε μην ελπίζουμε και πολλά σε αυτό για την ισορροπία δυνάμεων στην περιοχή. Αυτό που θα πούμε είναι πως μόλις 2 πιλότοι θα εκπαιδευτούν μεταξύ 2018 και 2019 στα F-35. Άρα μέχρι το 2020 η Τουρκία θα έχει δυο πιλότους για το αεροσκάφος (αν δεν τους φυλακίσει κι αυτούς στο μέλλον).
Άρα, υπάρχει ένα “παράθυρο” ευκαιρίας, καθώς τα αεροσκάφη θα παραδοθούν μεν, δεν θα φύγουν από τις ΗΠΑ δε. Εκεί λοιπόν θα μπορέσει η παρούσα διοίκηση των ΗΠΑ, ή η επόμενη, τι θα κάνει με την Τουρκία. Οι πολιτικοί σκέφτονται με την έννοια του πολιτικού χρόνου. Όχι του πραγματικού. Έτσι, ο Τραμπ θα κάνει αυτό που θέλει, και θα αφήσει τον μελλοντικό πρόεδρο να λύσει το πρόβλημα. Αυτό άλλωστε έκαναν και Έλληνες Πολιτικοί, δεν πήραν τα μέτρα που έπρεπε σε πολλούς τομείς και άφησαν τους επόμενους να “βγάλουν το φίδι από την τρύπα”.
Οι ΗΠΑ λοιπόν μπορεί να σκεφτούν πως η επόμενη τουρκική κυβέρνηση θα είναι τελείως κεμαλική, και θα φέρει την Τουρκία στον “ίσιο” δρόμο. Μέχρι τότε δεν θα ήθελε να την αφήσουν να ισλαμοποιηθεί εντελώς, ούτε να την ρίξουν στην αγκαλιά της Ρωσίας και του Ιράν. Συνεπώς, το λογικό θα ήταν οι ΗΠΑ να είναι συγκαταβατικές με την Τουρκία, κι όχι να έρθουν σε απευθείας ρήξη μαζί τους. Άλλωστε δεν βλέπουν τον Ερντογάν, αλλά την Τουρκία. Τα πρόσωπα έρχονται και φεύγουν.
Βέβαια το πόσο εύκολα θα φύγει ο παντοδύναμος Σουλτάνος δεν το ξέρει κανείς. Πιθανότερο είναι να αποχωρήσει πρώτα ο Πούτιν, παρά ο Ερντογάν. Άλλωστε η διάδοχος κατάσταση του Ερντογάν θέλει άμεση απόβαση σε ελληνικά νησιά και ελληνοτουρκικό πόλεμο. Η Εργκένεκον ήθελε πόλεμο, οι πραξικοπηματίες του καλοκαιριού του 2015 το πιθανότερο ήταν να έκαναν εξαγωγή της εσωτερικής κρίσης. Για μας σε κάθε περίπτωση ήταν και είναι μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα…
Η μη παράδοση, με επίσημη παραδοχή του “διαζυγίου”, των F-35, θα ήταν λόγος ριζοσπαστικοποίησης της Τουρκίας. Αλλά και η άνευ όρων παράδοσή τους, χωρίς “τράβηγμα των αυτιών” από τις ΗΠΑ, θα ήταν αυτό που λέμε “διπλωματική ξεφτίλα” για τις ΗΠΑ. Το πιθανότερο λοιπόν είναι τα F-35 να βαφτούν με τουρκικά εθνόσημα (ίδια με τους περισσότερους χρήστες θα είναι σχεδόν), αλλά F-35 με ημισέληνο να μην δούμε το 2019 στο Αιγαίο. Από το 2020 και βλέπουμε. Για την παράδοση των υπολοίπων, η καθυστέρηση θα είναι πολύ μεγαλύτερη.
Επίσης, για λόγους υψηλού κόστους, οι Τούρκοι δεν θα προχωρήσουμε μαζί με τους υπολοίπους σε νέα παραγγελία φέτος, αλλά θα ανακοινώσουν πως θα περιμένουν νέες, βελτιωμένες τιμές. Υπάρχει μια πιθανότητα να αγοράσουν και μια μικρή ποσότητα F-35B, όταν οι τιμές πέσουν. Επίσης οι Τούρκοι θέλουν να δουν την LM να εξελίσσει και λογισμικό που θα περιλαμβάνει τα νέα τουρκικά όπλα.
Κι αν δεν τα πάρουν; τα παίρνουμε εμείς;
Αν κάποιος είχε διαβάσει την επωδό στο παλαιότερο άρθρο μας, θα θυμάται πως είχαμε γράψει ότι “Γιατί αν δουν και S-400 και F-35, σημαίνει ότι κάτι κάνουν αυτοί καλά κι εμείς (και οι Έλληνες αλλά και οι Δυτικοί), λάθος!” Δυστυχώς είναι προφανές πως κάτι κάνουν οι Τούρκοι καλά, και οι υπόλοιποι σκέφτονται τελείως κοντόφθαλμα.
Στην περίπτωση βέβαια που δεν τα πάρουν, τότε η Ελλάδα θα ήταν η τελευταία χώρα που θα τα αγόραζε. Κάποια στιγμή κυκλοφόρησε αυτή η φήμη, πως θα μπορούσαμε να παραλάβουμε τα ακυρωμένα (!!!) τουρκικά F-35 και μάλιστα την χρησιμοποιούσαν οι πολέμιοι του εκσυγχρονισμού των F-16. Και μετά, θα τα εξαπολύαμε κατά του προαιώνιου εχθρού, θα τον κατατροπώναμε, Πόλη, Κόκκινη Μηλιά, Μαρμαρωμένος Βασιλιάς κλπ κλπ.
Καταρχάς γιατί η Ελλάδα δεν έχει λεφτά, και οι κακοί Αμερικάνοι δεν δέχονται ροδάκινα για πληρωμή (σε αντίθεση με τους Ρώσους που σύμφωνα με τους εγχώριους σανοδιανομείς δέχονται και κεράσια). Θέλουν dollars.
Κατά δεύτερον, υπάρχουν τρομερά πιεστικές ανάγκες από τις ίδιες τις ΗΠΑ, το Ισραήλ και την Νότια Κορέα. Δεν βάζουμε και την Ιαπωνία στο κάδρο, συνεπώς δεν υπάρχει λόγος να δώσουν ετοιμοπαράδοτα αεροσκάφη σε μια χώρα που δεν αντιμετωπίζει κίνδυνο.
Κατά τρίτον, πρέπει να κόψουμε τα σκληρά, και να προσγειωθούμε στην πραγματικότητα…
