Το τι επιχειρεί να κάνει η Τουρκία με το αρματικό της δυναμικό είναι ένα σύνθετο θέμα με επίκεντρο τα προβλήματα που αντιμετωπίζει το Altay, το αποκαλούμενο και «εθνικό άρμα» της χώρας, το οποίο ακόμη δεν έχει μπει σε παραγωγή. Με αφορμή όμως την αμυντική έκθεση IDEF 21 που έγινε στην Κωνσταντινούπολη τις προηγούμενες μέρες, θα κάνουμε εδώ μια μικρή ανασκόπηση στο θέμα -με στοιχεία και από παλαιότερα άρθρα μας- παρουσιάζοντας και τις τελευταίες εξελίξεις. Αρχικά λοιπόν, η τουρκική εταιρία BMC η οποία έχει αναλάβει την εξέλιξη του Altay,στο περίπτερο της στην IDEF, έδειξε δύο άρματα: το Altay στη σημερινή του μορφή αλλά και την πρόταση της για πλήρη εκσυγχρονισμό των τουρκικών Leopard 2A4 και πιθανά για όποιο ξένο πελάτη ενδιαφέρεται. Τα δύο μάλιστα ήταν δίπλα-δίπλα, οπότε ήταν φανερή η ομοιότητα τους και με κοινή χρήση υποσυστημάτων (δείτε το παρακάτω βίντεο, το Altay είναι το πρώτο που παρουσιάζεται).
Το Altay αρχικά εμφανίστηκε με μικρές τροποποιήσεις από την επίδειξη του στην ίδια έκθεση το 2019. Η πλαϊνή θωράκιση του σκάφους (οι ποδιές) είναι ελαφρά μεγαλύτερη σε ύψος, ενώ όλο το πακέτο θωράκισης -σε σκάφος και πύργο- έχει αλλαγές γεωμετρίας και συναρμογής των επιμέρους τμημάτων, μαζί με προσθήκη σημείων ανάρτησης, κάτι που δείχνει τη δυνατότητα αλλαγής αν κάποιο χτυπηθεί στο πεδίο. Επίσης είναι πλέον πλήρως ενσωματωμένο το σύστημα ενεργής αυτοπροστασίας ΑΚΚOR της Aselsan, με δύο διπλούς πυργίσκους στο άνω μέρος του πύργου (που φέρουν την αναχορηγία καταστροφής των επερχόμενων βλημάτων) και τους αισθητήρες στα 4 άκρα του. Τα στοιχεία αυτά φανερώνουν πως η ανάπτυξη του άρματος συνεχίζεται μέχρι να καταλήξει σε ένα βιομηχανικό πρότυπο παραγωγής.
Περνώντας στην πρόταση αναβάθμισης των τουρκικών Leo 2 (που παρεμφερείς εκδοχές έχουμε ξαναδεί, π.χ. παλαιότερα ως Leo 2NG από την Aselsan, αλλά και πιο πρόσφατα στην αρχή του 2021 από την BMC) αυτή επιχειρεί να αξιοποιήσει όλη την εγχώρια παραγωγή αρματικών αναβαθμίσεων φέρνοντας το κοντά στο Altay. Έτσι το Leo 2 προτείνεται με τα εξής συστήματα: νέα ενεργητική θωράκιση, δυνατότητα εξτρά τμηματικής θωράκισης, μεταλλικό πλέγμα υψηλής αντοχής στα πλάγια και πίσω για αντιμετώπιση αντιαρματικών ρουκετών (προκαλώντας την πρόωρη έκρηξη τους), ενώ υπάρχει αυξημένη αντοχή σε νάρκες με προσθήκη αντιθραυσματικής επένδυσης. Ακόμη προστίθεται το σύστημα εγγύς παρατήρησης YAMGOZ με περιμετρικές κάμερες ημέρας-νυκτός στον πύργο (σε 4 μπλοκ, ένα σε κάθε άκρο), το ΑΚΚOR για ενεργή προστασία σε ίδια διαμόρφωση όπως το Altay, το σύστημα LIAS ανίχνευσης laser στοχοποίησης, ένας τηλεχειριζόμενος πυργίσκος οπλισμού SARP (με δυνατότητα πολυβόλου 7,62, ή 12,7 χιλιοστών ή βομβιδοβόλου 40 χιλιοστών), ένα νέο σύστημα διαχείρισης ηλεκτρικής ισχύος, το σύστημα νυχτερινής όρασης ADIS για τον οδηγό συν σύστημα φωνητικών ειδοποιήσεων και ένα εξελιγμένο σύστημα μάχης και επικοινωνιών (όλα της Aselsan). Στο πακέτο περιλαμβάνεται και η δυνατότητα για αναβαθμισμένο/ανακατασκευασμένο κινητήρα και κιβώτιο. Με όλα τα παραπάνω ένα Leo 2Α4 εκτιμάται πως θα φθάσει σε επίπεδο κοντά στο Leopard 2A7, με πυροβόλο όμως να παραμένει το παλαιότερο 44 διαμετρημάτων, 120 χιλιοστών.
Αυτή την εποχή ο Τουρκικός Στρατός «τρέχει» ένα πρόγραμμα για εφαρμογή πακέτου παθητικής-ενεργητικής θωράκισης της Roketsan σε 84 Leopard 2Α4 που λαμβάνουν «εκτεταμένη αναβάθμιση» η οποία θα ενσωματώνει και στοιχεία από την πλήρη πρόταση της BMC. Χωρίς όμως να είναι σίγουρο αν θα περιλαμβάνει όλα όσα προτείνονται λόγω πολύ μεγάλου κόστους. Θυμίζουμε πως αυτή τη στιγμή η Τουρκία έχει περίπου 300 Leopard 2Α4. Αρχικά είχαν παραληφθεί 354, αλλά συνέβησαν τουλάχιστον 12-16 απώλειες στην πολεμική εμπλοκή στην Συρία, όπου η Τουρκία (αλλά και όλοι οι χρήστες του τύπου) διαπίστωσαν πόσο ευάλωτα πλέον είναι τα παλαιότερα άρματα σε σύγχρονους αντιαρματικούς πυραύλους, αυτοσχέδιες νάρκες αλλά και σε επιπόλαια χρήση τους στο πεδίο της μάχης, ενώ κάποια έχουν χρησιμοποιηθεί ως πρωτότυπα δοκιμών κ.λπ. Έτσι όταν ολοκληρωθεί η αναβάθμιση των 84 αρμάτων, θα παραμένει ένα σημαντικό στοκ άλλων 200-220 Leo για αξιοποίηση, για το οποίο έχει εκφραστεί η πρόθεση να περάσουν επίσης αναβάθμιση. Το τελευταίο θα κριθεί από το κόστος και το χρόνο υλοποίησης.
Η Roketsan αναβαθμίζει τη θωράκιση των τουρκικών Leopard 2A4 και αυτό πρέπει να μας ενδιαφέρει
Πάντως οι διαδοχικές ανακοινώσεις, είτε περί αναβαθμίσεων των Leopard 2Α4 είτε ακόμη των παλαιότερων M60 (που κάποιες παρτίδες ήδη έχουν δεχθεί δύο προγράμματα ανανέωσης), δείχνουν το πόσο μεγάλο είναι το πρόβλημα από την στασιμότητα του Altay. Κανονικά το νέο τουρκικό άρμα θα έπρεπε να είναι σε παραγωγή από το 2018-19, ώστε σταδιακά να αποσύρονται τα παλαιότερα. Κάτι τέτοιο δεν έχει συμβεί (δεν τηρήθηκε ούτε η μεταγενέστερη ανακοίνωση για έναρξη παραγωγής φέτος), λόγω γερμανικής άρνησης να δοθεί άδεια εξαγωγής-τοπικής παραγωγής του κινητήρα/κιβωτίου EuroPowerPack που ήταν το επιθυμητό. Οπότε μαζί με διάφορες καθυστερήσεις για άλλα τεχνικά ζητήματα, η Τουρκία βλέπει το αρματικό της πρόγραμμα να έχει ανατραπεί.
Ως λύση πάντως η Άγκυρα προβάλλει μια διπλή επιλογή. Έτσι υπάρχει μια αρχική συμφωνία προμήθειας του νοτιοκορεατικού πακέτου κινητήρα/κιβωτίου (παραγωγή των εταιριών Doosan και ST Dynamics) που προορίζεται για τα εκεί άρματα Black Panther K2 (των οποίων το Altay αποτελεί εξέλιξη). Ταυτόχρονα αναπτύσσεται ο εγχώριος δωδεκακύλινδρος κινητήρας BATU, ισχύος 1.500 ίππων από την BMC Power (θυγατρική της BMC). Η τελευταία λύση όμως, που μάλλον έχει «εμπνευστεί» πολλά από τον EuroPowerPack, είναι μακριά από ένα επιχειρησιακό μοντέλο. Και οι δύο επιλογές βέβαια είναι 1.500 ίππων που μάλλον θα φανούν λίγοι για το βαρύ Altay.
Όπως έχουμε ξαναγράψει, η πιθανότερη εξέλιξη είναι να δούμε έως και από του χρόνου, μια αρχική -χαμηλού ρυθμού – έναρξη παραγωγής του Altay (ίσως για 40 άρματα όπως είχε ανακοινωθεί παλαιότερα, ως batch προπαραγωγής) με το νοτιοκορεατικό κινητήρα, μέχρι να είναι έτοιμος ο τουρκικός. Στο άρμα αναφέρθηκε και ο υπουργός Άμυνας της Τουρκίας, Hulusi Akar, στον χαιρετισμό του στην φετινή IDEF, λέγοντας πως «γίνονται οι απαραίτητες ενέργειες ώστε αυτό να είναι διαθέσιμο το συντομότερο δυνατό». Μια αόριστη δηλαδή διατύπωση χωρίς χρονική δέσμευση, κάτι που φανερώνει τις δυσκολίες ολοκλήρωσης. Μέχρι τότε πάντως τα διαδοχικά προγράμματα αναβαθμίσεων των παλαιότερων αρμάτων θα αναλώνουν κονδύλια, που είχαν προγραμματιστεί για πλήρη παραγωγή του νέου.
Μάλιστα σε μια ενδιαφέρουσα ανάλυση που δημοσιεύθηκε στο shephardmedia.com, το Altay προγραμματίζεται να απορροφήσει το 75% των τουρκικών επενδύσεων σε αρματικό δυναμικό, στο διάστημα 2021-2029. Οι επενδύσεις αυτές εκτιμώνται σε 536 εκατομμύρια δολάρια το 2021 με σταδιακή αύξηση στα 915 εκατομμύρια το 2029, με το κύριο μέρος να πηγαίνει σε προμήθεια νέων Altay. Ταυτόχρονα η Τουρκία στοχεύει να ανανεώσει και να ενισχύσει το στόλο από ελαφριά θωρακισμένα με αγορά 2.962 οχημάτων σε πολλές διαφορετικές εκδόσεις (ΤΟΜΑ, ΤΟΜΠ, αναγνωριστικά, περιπολίας, φορείς βαρέων όπλων, μηχανικού, ασθενοφόρα, διοίκησης, αντιαεροπορικής άμυνας, hunter-killers, κ.ο.κ.), σε βάθος χρόνου βέβαια. Τα 1.800 θα είναι ερπυστριοφόρα ενώ τα τροχοφόρα (6Χ6 και 8Χ8) θα είναι 1.162 σε ένα πρόγραμμα συνολικού κόστους 9,2 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Με σημαντικό ότι αυτές οι αγορές θα είναι εγχώριες κατασκευές που ήδη τις βλέπουμε να παραγγέλνονται σε αρχικές παρτίδες, ή ετοιμάζονται για να μετέχουν σε διαγωνισμούς τα επόμενα χρόνια (όπως π.χ. το ερπυστριοφόρο Kaplan 10 της FNSS, το οκτάτροχο Altug της BMC, ή το οκτάτροχο Arma NG της Otokar).
Τα παραπάνω όμως είναι υπό αίρεση καθώς θα εξαρτηθούν από την πραγματική διαθεσιμότητα πιστώσεων, όσο και από την τιμή κάθε προσφερόμενου άρματος. Για παράδειγμα μια τιμή του Altay στα 13+ εκατομμύρια δολάρια ανά μονάδα, που έχει ακουστεί, είναι πολύ μεγάλη και παρά την εγχώρια προστιθέμενη αξία υπονομεύει το πρόγραμμα προμήθειας του. Αν αυτή η τιμή ανέβει κι άλλο με το σημαντικό κόστος που θα έχει η ανάπτυξη ενός εγχώριου κινητήρα, τότε είναι αμφίβολο πόσο μπορεί να υλοποιηθεί η τουρκική φαντασίωση για πλήρη αντικατάσταση των υπαρχόντων αρμάτων από εκατοντάδες νέα «εθνικά».
Συνολικά όμως η τουρκική κινητικότητα ανανέωσης του αρματικού δυναμικού της συνεχίζεται: τόσο με το Altay που εξακολουθεί να καθυστερεί, μεταθέτοντας κονδύλια σε αναβάθμιση παλαιών Leopard 2A4, ενώ τα πιο ελαφρά τεθωρακισμένα πλέον διεκδικούν σημαντικό «χώρο», μιας και είναι σε πιο εξελιγμένο στάδιο ολοκλήρωσης και ενσωματώνουν μεγάλο ποσοστό εγχώριας τεχνογνωσίας. Έτσι η Τουρκία εντός της επόμενης δεκαετίας μπορεί να βρεθεί στην ιδιόρρυθμη θέση να έχει ένα ανανεωμένο αρματικό στόλο κυρίως όμως από «ελαφριά» άρματα και θωρακισμένα, με το κύριο άρμα μάχης να είναι ένα μίγμα παλαιών Leopard με διάφορα πακέτα αναβάθμισης και ίσως λιγοστά νέα Altay.
