Η ναρκοθέτηση της Haiphong στο Βόρειο Βιετνάμ: Όταν ΗΠΑ και ΕΣΣΔ είχαν πάλι έρθει σε επαφή σε “ξένο έδαφος”

«Στον πόλεμο υπάρχει ένας μόνον κανόνας: Πρέπει να νικήσεις.»
Στρατηγός Vo Nguyen Giap

Το έτος 1972 άρχιζε με τους καλύτερους οιωνούς για τις ΗΠΑ: Στο εσωτερικό μέτωπο οι σπασμοί προσαρμογής στη νεωτερικότητα είχαν ελεγχθεί. Η αδυναμία του Νότου να προσαρμοσθεί στο πέρας των φυλετικών διακρίσεων βαθμηδόν εκάμπτετο. Η άγρια οργή για τις τρεις πραξικοπηματικού χαρακτήρα πολιτικές δολοφονίες που σκίασαν την προηγούμενη δεκαετία (των αδερφών Κένεντι και του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ)  ελάμβανε πλέον χαρακτήρα πολιτικής διεκδίκησης ισοπολιτείας, διαφάνειας, παραμέρισης στεγανών και εγκαθίδρυσης δραστικού κοινοβουλευτικού ελέγχου του «βαθέως κράτους» των ενόπλων δυνάμεων και μυστικών υπηρεσιών, του οποίου οι τυπικοί Νότιοι ακροδεξιοί μιλιταριστές πάτρωνες εντός των νομοθετικών σωμάτων ευρίσκοντο πλέον σε άμυνα.

Ο ρόλος του οργανωμένου εγκλήματος και των διεφθαρμένων συντεχνιών στην πολιτική έβαινε μειούμενος. Η νεανική αμφισβήτηση μιας κοινωνίας πρακτικώς στατικής από το Β΄ Παγκόσμιο, που εκώφευε απέναντι στις αναζητήσεις της νεότητος, έδρεψε ορισμένους καρπούς, και οπωσδήποτε έπαυσε να αποτελεί απασφαλισμένη χειροβομβίδα για το πολιτικό σύστημα: Όσοι δεν απετέλεσαν το νέο mainstream, αφανίστηκαν από τις καταχρήσεις και τέθηκαν στο περιθώριο.

Η μεταβολή της νομισματικής πολιτικής, με εγκατάλειψη του συστήματος του Bretton Woods και του κανόνος του χρυσού, είχε ολοκληρωθεί χωρίς κλυδωνισμούς. Το αντιπολεμικό κίνημα για το Βιετνάμ διατηρούσε ήπιους τόνους σε σχέση με το παρελθόν, βλέποντας τον Πρόεδρο Νίξον να υλοποιεί τις δεσμεύσεις του. Οι διαπραγματεύσεις με την ΕΣΣΔ για μια σοβαρή γενικευμένη μείωση των στρατηγικών πυρηνικών όπλων είχαν εξαιρετική προοπτική, με την ύφεση του Ψυχρού Πολέμου προ των πυλών. Η επέλαση του Κομμουνισμού ανά τον κόσμο έδειχνε να αναστέλλεται, ενώ η βίαιη καταστολή της Άνοιξης της Πράγας το 1968 είχε πλέον εκθέσει διεθνώς τις αντιφάσεις του συστήματος της «σοσιαλιστικής οικοδόμησης» σοβιετικής κοπής, με τους Ευρωπαίους ιδίως αριστερούς πολίτες να αποστασιοποιούνται σε μεγάλο βαθμό από την επιρροή της ΕΣΣΔ.

Η «Πολιτιστική Επανάσταση», τουναντίον, του Μάο λογιζόταν μεταξύ των νεολαίων της Δύσεως the next big thing. Κανείς άλλωστε εκτός Κίνας δεν είχε ακόμη πλήρη εικόνα –  πέραν των δημοσίων συναθροίσεων ευφάνταστης (και όχι τόσο αυθόρμητης) συνθηματολογίας Κινέζων «εργατών» – της πραγματικότητας αυτής της ανθρωποκτόνου και πνευματοκτόνου μαζικής παράκρουσης.

Η σπάνια τύχη των ΗΠΑ να έχουν στο τιμόνι προσωπικότητες όπως οι Richard Nixon & Dr. Henry Kissinger τις οδήγησε να αδράξουν την ευκαιρία προσεταιρισμού της Κίνας, προς οριστική διάσπαση του Κομμουνιστικού κόσμου, του οποίου οι δύο πόλοι ευρίσκοντο ήδη σε βιτριολική έριδα για ιδεολογικά ζητήματα. Για το κοσμοϊστορικό ταξίδι του Νίξον στην Κίνα η «Π» έχει δημοσιεύσει εκτεταμένο άρθρο.

Ο Μάγος, το Μαργαριτάρι και η Ουράνια Ειρήνη

Την περίοδο εκείνη, 31/3/1972, αναζωπυρώνεται όμως ο Πόλεμος του Βιετνάμ με τη σαρωτική μηχανοκίνητη εισβολή των Βορείων και την – σε πρώτο χρόνο – ανατροπή των δυνάμεων της Δημοκρατίας του Βιετνάμ στο Νότο. Το πλέγμα των διεθνών σχέσεων στην περιοχή κατά τη συγκυρία αυτή έχει επίσης παρουσιάσει η «Π» στο α΄ μέρος της τριλογίας της για το θρυλικό A-7D Corsair.

Πράσινοι κουρσάροι στους ουρανούς της ΝΑ Ασίας: Το Vought Α-7D της USAF στη μάχη, μέρος α΄

Πέραν της κατάληψης των βορείων επαρχιών και των Κεντρικών Υψιπέδων, οι Βόρειοι έφθασαν να πολιορκούν επί εβδομάδες το An Loc, εγγύτατα στη Saigon!

Οι 60.000 άνδρες που οι ΗΠΑ διατηρούσαν στο Βιετνάμ ήταν μια σκιά των 568.000 που υπηρετούσαν εκεί όταν ο Nixon παρέλαβε από τον Johnson, αλλά η αναζωπύρωση του πολέμου εκώλυε την τελική απεμπλοκή και αυτών. Οι ΗΠΑ έπρεπε να συντρίψουν την επίθεση για να μπορέσουν να φθάσουν σε διπλωματική λύση που θα διασφάλιζε προσωρινά την ανεξαρτησία της Δημοκρατίας του Βιετνάμ (Ν. Βιετνάμ) και προπάντων θα προέβλεπε την απελευθέρωση των χιλιάδων Αμερικανών αιχμαλώτων πολέμου. Καθώς η κοινή γνώμη των ΗΠΑ δεν θα ανεχόταν νέα αποστολή στρατευμάτων, η υποστήριξη του Νότου θα ήταν μαζική, αλλά μόνον από αέρος.

Στο μεταξύ, η παύση των αμερικανικών βομβαρδισμών του Β. Βιετνάμ από τον Johnson το 1968, είχε αναιρέσει κάθε όφελος των ΗΠΑ από την 37 μηνών επιχείρηση Rolling Thunder, επιτρέποντας στο Βορρά την ακώλυτη αποκατάσταση των συγκοινωνιακών υποδομών του, το σχηματισμό τεραστίων πολεμικών αποθεμάτων όπλων, πυρομαχικών, καυσίμων και λιπαντικών, την ανενόχλητη ενίσχυση και εκπαίδευση της ικανής αεροπορίας του (τουλάχιστον 200 αεροσκάφη πλέον το 1972, εκ των οποίων τα 93 MiG-21) και τη συγκρότηση και άσκηση πανίσχυρων μηχανοκίνητων και τεθωρακισμένων μεραρχιών, που τελικώς εισέβαλαν στο Νότο. Η πλήρης ανάσχεση του εφοδιασμού του Βορρά ήταν επιτακτική ανάγκη. Πώς όμως θα επιτυγχανόταν αυτή;

Ο εφοδιασμός του Β. Βιετνάμ γινόταν από την Κίνα, οδικώς και σιδηροδρομικώς, ενώ από την ΕΣΣΔ σιδηροδρομικώς μέσω Κίνας και δια θαλάσσης από τον μεγάλο λιμένα της Haiphong (Χαϊφόνγκ), μεγάλου παραθαλάσσιου βιομηχανικού κέντρου της χώρας. Η Κίνα προμήθευε φορητό οπλισμό, αντιαεροπορικά όπλα, πυρομαχικά και πάσης φύσεως υλικά, καθώς και μικρές ποσότητες τοπικής κατασκευής αεροσκαφών J-6 (MiG-19), για τα οποία μάλιστα πλημμελής και μόνο εκπαίδευση παρασχέθηκε: Η λανθάνουσα προαιώνια αντιπαλότητα των δύο εθνών άρχιζε να εκδηλώνεται κάτω από το πέπλο του «προλεταριακού διεθνισμού» καθώς η νίκη του Βορρά πλησίαζε, και η Κίνα αισθανόταν όλο και πιο άβολα με τις σπάνιες πολεμικές αρετές που οι Βόρειοι εκδίπλωναν στο πεδίο της μάχης. Και αυτό τη στιγμή που η Πολιτιστική Επανάσταση οδηγούσε τις αξιόλογες ένοπλες δυνάμεις της Κίνας στη διάλυση.

Η ΕΣΣΔ, τουναντίον, με συνέπεια προμήθευε πάσης φύσεως υλικό, από καύσιμα και πυρομαχικά μέχρι τα πλέον εξεζητημένα όπλα, όπως τακτικά μαχητικά MiG-17 & -21, βαρέα ελικόπτερα (Mil Mi-6 για μεταφορά μαχητικών με εξωτερική ανάρτηση προς απόμακρα καταφύγια μετά την προσγείωση!), ραντάρ, επικοινωνιακές υποδομές και πυραύλους εδάφους – αέρους (SA-2 μόνον, σε συνεχώς πιο εξελιγμένες εκδόσεις, και από το 1972 φορητούς SA-7 MANPADS). Και προφανώς δεκάδες χιλιάδες φορτηγών, ειδικών οχημάτων, αρμάτων και τροχαίου εν γένει υλικού. Ρωσικές πηγές κάνουν λόγο για παράδοση 95 μοιρών αντιαεροπορικών πυραύλων S-75 Dvina (SA-2 “Guideline”), άνω των 500 αεροπλάνων, 120 ελικοπτέρων (Mil Mi-4 Hound & Mil Mi-6 Hook), άνω των 5.000 αντιαεροπορικών πυροβόλων (αστείος αριθμός σε σχέση με τα δεδομένα της σύρραξης, που μάλλον πρέπει να πολλαπλασιασθεί) και 2.000 αρμάτων μάχης (PT-76 & T-54/55).

Για τα συστήματα αυτά, η ΕΣΣΔ παρείχε εκπαίδευση σε προσωπικό του Β. Βιετνάμ στο έδαφός της, ενώ για τα πλέον προηγμένα έστελνε εκπαιδευτές και στο Β. Βιετνάμ, οι οποίοι χειρίζονταν τα μέσα (κυρίως συστήματα SAM) μέχρι την επαρκή εξοικείωση των Βορειοβιετναμέζων με αυτά. Υπολογίζεται ότι καθ’ όλη τη διάρκεια του Πολέμου σοβιετικό προσωπικό της τάξεως των 10.000 ανδρών υπηρέτησε στο Β. Βιετνάμ. Περιελάμβανε προεχόντως πληρώματα πυροβολαρχιών SAM και αντιαεροπορικού πυροβολικού, διαβιβαστές και ειδικούς στις υποκλοπές σημάτων, ιατρούς, πιλότους μαχητικών (επιβεβαιώνεται μόνο από σοβιετικούς βετεράνους, αλλά διαψεύδεται κατηγορηματικά από το Β. Βιετνάμ) και πληρώματα αρμάτων μάχης. Πόσοι από αυτούς ενεπλάκησαν ευθέως με αμερικανικές δυνάμεις, επιτυγχάνοντας καταρρίψεις αμερικανικών αεροσκαφών, ή πόσοι από αυτούς σκοτώθηκαν σε αμερικανικές επιχειρήσεις καταστολής αεράμυνας δεν έχει γίνει ως σήμερα γνωστό. Σίγουρα, στη σημερινή Ρωσία υπάρχουν πολλοί σύνδεσμοι βετεράνων του Βιετνάμ.

Το Β. Βιετνάμ, υπό τον Χο Τσι Μινχ, απέκρουσε αρκετές προτάσεις των Σοβιετικών για ενεργότερη εμπλοκή, ιδίως με αποστολή συντάγματος δικών τους μαχητικών και χειριστών. Ίσως ο σοφός Νέστορας της χώρας φοβόταν τις πολύ στενές εξαρτήσεις, ίσως δεν ήθελε να εκθέσει τη χώρα του σε ανεξέλεγκτη κλιμάκωση εκ μέρους των ΗΠΑ. Οι ίδιοι οι Σοβιετικοί που υπηρέτησαν στο Βιετνάμ βεβαιώνουν την αρχική βαθύτατη καχυποψία των Βιετναμέζων απέναντί τους, καθώς έβλεπαν τη μεν ΕΣΣΔ ως νέα Γαλλία, το δε προσωπικό της ως κοινούς μισθοφόρους. Χρειάστηκε επίμονη προσπάθεια και κοινές θυσίες στο πεδίο της μάχης για να αποσπάσουν οι Σοβιετικοί την εμπιστοσύνη των Βορειοβιετναμέζων.

Επομένως, αν πράγματι υπηρέτησαν σοβιετικοί πιλότοι μαχητικών στο Βιετνάμ, αυτό έγινε υπό τη βορειοβιετναμική σημαία, και αποκρύπτεται πλήρως από το Β. Βιετνάμ.

Φήμες ότι η Κίνα, από ετών ήδη σε οξύτατη ιδεολογική ρήξη με τους «ρεβιζιονιστές» του Κρεμλίνου, «απαλλοτρίωνε» μέρος των σοβιετικών προμηθειών για το Β. Βιετνάμ που ταξίδευαν τράνζιτ δια του σιδηροδρομικού δικτύου της χώρας δεν έχουν επιβεβαιωθεί. Η Κίνα πάντως παρείχε και μια ακόμη πολύτιμη διευκόλυνση προς το γείτονά της: Μονάδες της Αεροπορίας του Βιετνάμ μπορούσαν να σταθμεύουν σε αεροδρόμια της Νότιας Κίνας, ώστε να εκπαιδεύονται απρόσκοπτα, ή ακόμη και να καταφεύγουν στον εναέριο χώρο της όταν κατεδιώκοντο από την USAF. Ορισμένες μοίρες του Β. Βιετνάμ, όπως εκείνη των ελαφρών βομβαρδιστικών Illyushin Il-28 “Beagle”, πέρασαν όλον τον πόλεμο στην ασφάλεια της Κίνας, με τίμημα βέβαια τη μη συμμετοχή τους σε επιχειρήσεις. Δεν καταγράφονται πάντως περιπτώσεις βορειοβιετναμικών αεροσκαφών που απογειώθηκαν από το έδαφος της Κίνας έμφορτα όπλων για να εμπλακούν με αμερικανικά αεροσκάφη ή να πλήξουν αμερικανικούς χερσαίους ή θαλασσίους στόχους: Η Κίνα φρόντιζε να μην προκαλέσει τις ΗΠΑ.

Ο Πρόεδρος Johnson (1963-69) και ο Υπουργός Αμύνης McNamara (1961-68) έτρεφαν παθολογικό φόβο για ενδεχόμενη κλιμάκωση του πολέμου με ενεργό συμμετοχή της Κίνας ή και της ΕΣΣΔ, σε επανάληψη του σεναρίου του Κορεατικού Πολέμου (1950-53). Για το λόγο αυτό είχαν εκπονήσει, από κοινού με το Σύμβουλο Εθνικής Ασφαλείας και πρώην Πρύτανη του Harvard McGeorge Bundy, δρακόντειους κανόνες εμπλοκής, που «εγγυώντο» κατά την κρίση τους την αποφυγή κάθε πιθανής «αφορμής». Γνωστοί ως Joint Chiefs of Staff Rules of Engagement (JCS RoE), μπορούσαν να αυστηροποιηθούν από τους τοπικούς διοικητές, αλλά όχι να χαλαρώσουν. Έτσι, κατά το α’ στάδιο του πολέμου (ήτοι 1964-68, καθώς κατά την περίοδο Νοεμβρίου 1968 – Μαρτίου 1972 έτσι και αλλιώς δεν γίνονταν αμερικανικοί βομβαρδισμοί στο Βιετνάμ, με την πιθανή εξαίρεση υποστήριξης πτήσεων αναγνώρισης και CSAR) απαγορευόταν αυστηρώς ο βομβαρδισμός λιμένων, ακόμη και αν τα αμερικανικά αεροσκάφη δέχονταν πυρά από λιμενική ζώνη. Τα αεροδρόμια, πολιτικά και στρατιωτικά, απαγορευόταν πλήρως να βομβαρδισθούν ως το 1967 (προφανώς από φόβο μήπως πληγεί κάποιο Il-14 “Crate” σοβιετικής ή κινεζικής αντιπροσωπείας): Οι χειριστές της USAF και του USN έπρεπε να αναμείνουν την απογείωση των MiG για να αντιμετωπίσουν στον αέρα, ακόμη και ο πολυβολισμός τροχοδρομούντων αεροσκαφών απαγορευόταν!

Στα σύνορα του Β. Βιετνάμ με την Κίνα, και σε βάθος 30 ναυτικών μιλίων (57 χλμ.) από αυτά εντός του Β. Βιετνάμ, οι JCS RoE προέβλεπαν ζώνη απόλυτης απαγόρευσης αμερικανικών πτήσεων, προς αποφυγή μεθοριακών επεισοδίων με την Κίνα, από πλοηγικό λάθος ή προβοκάτσια. Πράγματι, η Κίνα μετά τη νηφάλια αντιμετώπιση του – αμερικανικής υπαιτιότητας – «Επεισοδίου της Hainan» στις 9/4/1965 (το «πρώτο αίμα» για το θρυλικό Phantom), για το οποίο η «Π» έχει αφιερώσει εκτενές άρθρο ….

Tales from the Phantom Diaries, vol. 1: Ο πατέρας του “Maverick”

… είχε σταθερά δείξει εξαιρετική προθυμία να «τραβήξει τη σκανδάλη», με θύματα μεταξύ άλλων ένα F-104C της USAF και δύο A-6A Intruder του Ναυτικού.

Με τη στάση της αυτή, η Κίνα εξασφάλισε στο Β. Βιετνάμ μια πολύτιμη, βαθειά ζώνη υποδοχής της στρατιωτικής βοήθειας που η ίδια και η ΕΣΣΔ αφειδώς παρείχαν, εξασφαλίζοντας την ευχέρεια εκφόρτωσης των συρμών, μεταφόρτωσης των μέσων, διασποράς και παραλλαγής αυτών χωρίς το φόβο αμερικανικών πληγμάτων.

Περαιτέρω, οι JCS RoE προέβλεπαν απηγορευμένη για τα αμερικανικά αεροσκάφη ζώνη 10 ναυτικών μιλίων (18,5 χλμ.) πέριξ της πρωτεύουσας του Βορρά, Hanoi (Ανόι), και περιορισμένη ζώνη 30 νμ. (57 χλμ.) πέριξ του Ανόι, στην οποία αμερικανικά πλήγματα απαιτούσαν την προσωπική έγκριση του Προέδρου των ΗΠΑ. Οι αντίστοιχες δύο ζώνες για τον στρατηγικότατης σημασίας λιμένα της Χαϊφόνγκ ήταν 4 και 10 νμ.

Ακόμη, οι υπό εγκατάσταση συστοιχίες αντιαεροπορικών πυραύλων SA-2 απαγορευόταν να βληθούν από αμερικανικά αεροσκάφη, καθώς ο McNamara έτρεμε μήπως βρουν το θάνατο «υπήκοοι ουδετέρων κρατών» (=Σοβιετικοί στρατιωτικοί!). Ο πλωτάρχης W.A. Franke, διοικητής της VF-21 του Ναυτικού με Phantom, είχε για χρόνια να αφηγείται το πώς ήταν υποχρεωμένος να παρακολουθεί ως θεατής για εβδομάδες την εγκατάσταση της πυροβολαρχίας SA-2 που τελικά τον κατέρριψε, εξασφαλίζοντάς του 8 αλησμόνητα έτη διαμονής στο λεγόμενο Hanoi Hilton ως αιχμαλώτου πολέμου!

Τελικώς, όταν οι ενεργές πυροβολαρχίες έγιναν πάνω από 100 (!), η απαγόρευση ήρθη, αλλά το 30-40% αυτών ήταν εντός απηγορευμένης ζώνης, με αποκορύφωμα μια τεταγμένη στο… κεντρικό στάδιo ποδοσφαίρου της πρωτεύουσας πυροβολαρχία! Ήταν προφανές ότι οι Βόρειοι είχαν καταγράψει επιμελώς τα patterns της πτητικής δραστηριότητος των ΗΠΑ (αν δεν είχαν υποκλέψει αυτούς τους ίδιους τους JCS RoE), και δρούσαν αναλόγως.

Απολύτως απηγορευμένα από τους JCS RoE ήταν τα πλήγματα κατά πλοίων, ανεξαρτήτως σημαίας. Οι Κινέζοι σύντομα το αξιοποίησαν, με πυροβόλα των 23 και 37 mm στις πρύμνες των εμπορικών τους πλοίων που ανεφοδίαζαν το Β. Βιετνάμ, και με τα οποία συχνά έβαλλαν κατά διερχομένων αμερικανικών αεροσκαφών! Σπανιότερα, και σοβιετικά εμπορικά έπρατταν το ίδιο, ενίοτε προκαλώντας ανταπόδoση: Τον Ιούνιο του 1967 οι αμερικανοσοβιετικές σχέσεις συγκλονίστηκαν από το λεγόμενο Επεισόδιο του «Τουρκεστάν».

Συνέπεια όλων αυτών ήταν ότι ο εφοδιασμός του Β. Βιετνάμ ήταν, από την αρχή του πολέμου ως το 1972, ανενόχλητος: Το υλικό δεν μπορούσε, λόγω JCS RoE, να πληγεί εκεί που ήταν ευάλωτο και συγκεντρωμένο (στα choke points των λιμένων, σιδηροδρομικών σταθμών και γραμμών, γεφυρών κ.λπ.), αλλά αναζητείτο όταν πλέον είχε παραλλαγεί και διασπαρεί σε φορτηγά και ανθρώπινες ράχες που διήρχοντο τον διαβόητο «Διάδρομο του Ho Chi Minh» μέσω Λάος. Συχνά, επλήττετο το πρώτον ενώ χρησιμοποιείτο εναντίον Αμερικανών στο Ν. Βιετνάμ, σε αποστολές εγγύς υποστήριξης.

Τα παραπάνω ήταν η πραγματική αιτία της αμερικανικής ήττας: Δεν είναι βάσιμη η προσδοκία της νίκης όταν δεν κουνάς καν το δάχτυλό σου για να ανακόψεις την εφοδιαστική πλημμυρίδα του – αριθμητικώς υπέρτερου – εχθρού σου σε τρένα, λιμάνια και γέφυρες, αλλά κυνηγάς με F-4 Phantom δεκάδες χιλιάδες ποδηλάτες διεσπαρμένους κάτω από την καλύπτρα της πυκνής ζούγκλας.

Όμως τώρα πλέον το διακύβευμα ήταν μεγάλο: Το μισό και πλέον Ν. Βιετνάμ ήταν υπό βορειοβιετναμική κατοχή, με την κατάληψη και του υπολοίπου να μην έχει πλήρως αποσοβηθεί. Οπωσδήποτε, η νέα φάση του πολέμου (από ανταρτική δράση και ελαφρύ πεζικό σε ταχύτατη προώθηση τεθωρακισμένων και μηχανοκίνητων δυνάμεων) αύξανε εκθετικά την εξάρτηση του Β. Βιετνάμ από το αδιατάρακτο της εφοδιαστικής αλυσίδας.

Επιχείρηση “Pocket Money”

Ο Πρόεδρος του Αμερικανικού Μεικτού Επιτελείου (Chairman of the Joint Chiefs of Staff), ναύαρχος Thomas H. Moorer, γνωστός στο αναγνωστικό κοινό από τη σειρά άρθρων της «Π» για την «Εξέγερση των Ναυάρχων» και τη γέννηση του F-14 Tomcat, είχε προτείνει ήδη επί Προεδρίας Johnson (τότε υπό την ιδιότητα του CNO – Chief of Naval Operations, Αρχηγού Στόλου θα λέγαμε παρ’ ημίν) τη ναρκοθέτηση των βορειοβιετναμικών λιμένων, αλλά δεν βρήκε ανταπόκριση.

F-14 Tomcat: Πως γεννήθηκε μέσα από μια «εξέγερση των Ναυάρχων», μέρος Β’

Βρήκε όμως επί Nixon, λόγω και της ανάγκης ανάσχεσης της «Πασχαλινής Εισβολής» του 1972. Σημαντικό ρόλο στην υιοθέτηση των θέσεων του Moorer έπαιξε ο υποναύαρχος Rembrandt Robinson, από το 1969 αξιωματικός – σύνδεσμος των επιτελείων του C/JCS Moorer και του Συμβούλου Εθνικής Ασφαλείας Dr. Henry Kissinger, ο οποίος – ως ειδικός μεταξύ άλλων στον ναρκοπόλεμο – κατήρτισε τα σχετικά σχέδια ήδη από το 1969.

Η ναρκοθέτηση δεν είναι ούτε απλή επιχείρηση, ούτε χωρίς διπλωματικές περιπλοκές: Ως επιβολή ναυτικού αποκλεισμού, είναι πράξη πολέμου (όχι ότι υπήρχε η ψευδαίσθηση πως ΗΠΑ και Β. Βιετνάμ βρίσκονταν σε ειρήνη). Πλήττει την ελευθερία της ναυσιπλοϊας και ως εκ τούτου ζωτικά συμφέροντα τρίτων, ουδετέρων ή μη, χωρών, οι οποίες ενδέχεται να αντιδράσουν, πολιτικά ή στρατιωτικά. Κατά τη Σύμβαση της Χάγης του 1907, το εμπόλεμο μέρος που ναρκοθετεί ύδατα οφείλει, μετά τη λήξη των εχθροπραξιών, να τα αποναρκοθετήσει με δικές του δαπάνες και κίνδυνο. Οι τεχνικές προκλήσεις είναι τεράστιες: Απαιτούνται δεδομένα ωκεανογραφικά και μηχανικής λιμένων, ακριβέστατες βυθομετρήσεις και χάρτες. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, η θέση του λιμένος της Haiphong στις εκβολές πλειόνων ποταμών επέβαλε το συνυπολογισμό και της πιθανής επίδρασης από τον τεράστιο όγκο φερτών υλικών που εναποτίθενται καθημερινώς στο λιμένα και στις προσβάσεις του.

Εξάλλου, η παρουσία ισχυροτάτων εχθρικών δυνάμεων πυροβολικού στα παράλια δεν επέτρεπε τη χρήση ναρκοθέτιδων επιφανείας. Απαιτείτο αεροναρκοθέτηση, αλλά από αεροσκάφη βιώσιμα (τα P-3A Orion εντός βεληνεκούς αντιαεροπορικών πυροβόλων του αντιπάλου απορρίφθηκαν αμέσως, παρά το ικανό φορτίο ναρκών που φέρουν) και με κατάλληλα, υψηλοτάτης ακριβείας πλοηγικά συστήματα, ώστε να διακρατήσουν τις θέσεις ρίψεως των ναρκών για τη μελλοντική αποναρκοθέτηση με τη λήξη της συρράξεως.

Τελικώς, τα Grumman A-6A Intruder & LTV A-7E Corsair II, το επί δεκαετίες απαράμιλλο διεθνώς δίδυμο αεροσκαφών προσβολής του US Navy, ήταν οι μόνες πρόσφορες επιλογές.

Το επόμενο πρόβλημα που έπρεπε να επιλυθεί ήταν το είδος των ναρκών. Η ανάγκη δραστικότητος κατά εμπορικών πλοίων μεγάλου κύτους επέβαλε τη χρήση βαρέων ναρκών, τουλάχιστον για το λιμένα της Χαϊφόνγκ και τους άλλους μεγάλους λιμένες.

Το πλέον πρόσφορο σχετικό όπλο του αμερικανικού οπλστασίου ήταν η Mk. 52, μια βαρελοειδής νάρκη μήκους 2,35 μέτρων, διαμέτρου 0,84 μέτρων και βάρους 1.250 λιβρών. Η γόμωσή της είναι 270 κιλά εκρηκτικού ΗΒΧ-1, και μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε βάθη ως 45,7 μέτρα (η Mod 2 ως 183 μέτρα). Ήταν διαθέσιμη με πλήθος εναλλακτικών αισθητήρων και συστημάτων ενεργοποίησης, ως ακουστική (Mod 1), μαγνητική (Mod 2), πιέσεως/μαγνητική (Mod 3), ακουστική/μαγνητική (Mod 5) και πιέσεως/ακουστική/μαγνητική (Mod 6). Επελέγη η μαγνητική Mod 2, ως καταλληλότερη για τα βάθη του πορθμού και του λιμένος της Haiphong.

Η Mk. 52 είχε τη μεγάλη αρετή να μπορεί να ενεργοποιείται με χρονοκαθυστέρηση. Και πράγματι, προς αποφυγή διεθνών περιπλοκών από τη βύθιση σοβιετικών εμπορικών ή πλοίων τρίτων χωρών, αποφασίστηκε ότι τη στιγμή της ολοκλήρωσης της ναρκοθέτησης ο Πρόεδρος των ΗΠΑ θα απευθύνει διάγγελμα προς τον αμερικανικό λαό και τον κόσμο, εξηγώντας την αιτία της κινήσεως και ανακοινώνοντας ότι όλα τα πλοία που ευρίσκονται εν όρμω ή παραβεβλημένα στη Haiphong θα έχουν 72 ώρες, με τρεις πλήρεις ζώνες ημερησίου φωτός, για να αποπλεύσουν πριν οι νάρκες οπλίσουν. Μετά θα το πράξουν με δικό τους ρίσκο. Εξυπακούεται ότι προειδοποίηση προ της ναρκοθετήσεως ήταν εκτός συζήτησης, αφού θα ενεργοποιούσε στο μέγιστο την αεράμυνα του Β. Βιετνάμ, με συνέπεια βαρύτατες απώλειες. Ο ως άνω σχεδιασμός εφαρμόστηκε κατά γράμμα.

Ζητούμενο όμως δεν ήταν μόνο η παράλυση της ποντοπόρου ναυτιλίας, αλλά και της παρακτίου και εσωτερικής, στο τεράστιο δίκτυο ποταμών και διωρύγων του Β. Βιετνάμ, στις εκβολές ποταμών και εν γένει σε κάθε επιφάνεια ύδατος που χρησιμοποιείτο από φορτηγίδες ή πορθμεία για τη μεταφόρτωση και μεταφορά πολεμικού υλικού και πάσης φύσεως προμηθειών. Για την αεροναρκοθέτηση αβαθών και ποταμών, επελέγη η νάρκη Mk. 36 DST (Destructor), που δεν είναι παρά μια βόμβα Mk.82 των 500 λιβρών με κιτ Mk. 75 Mod. 0 που τη μετατρέπει σε θαλάσσια νάρκη. Πρόκειται για νάρκη πυθμένος, με δυνατότητα χρήσεως σε βάθη ως 91,4 μέτρα, με γόμωση 87 κιλών εκρηκτικού Η-6. Οι εκδόσεις Mod 0/3 ενεργοποιούνται μαγνητικώς, ενώ οι Mod 4/5 με συνδυασμό μαγνητικού και ακουστικού αισθητήρος. Μάλλον δεν διέθεταν μηχανισμό χρονοκαθυστέρησης στην όπλιση, αλλά αυτό ήταν αδιάφορο, καθώς στα αβαθή και στα εσωτερικά ύδατα δεν έπλεαν ξένα πλοία.

Στις 8/5/1972 ο υποναύαρχος Rembrandt Robinson, ο οποίος πλέον διοικούσε α) τον 11^ο στολίσκο καταδρομικών – αντιτορπιλικών στον Κόλπο του Τονκίνου, β) την Task Force 75, δηλαδή όλα τα καταδρομικά και αντιτορπιλικά στον Κόλπο και γ) όλα τα καταδρομικά και αντιτορπιλικά του 7^ου Στόλου (με περιοχή ευθύνης όλο το Δυτικό Ειρηνικό) για να εποπτεύσει προσωπικώς την εφαρμογή των σχεδίων ναρκοθέτησης, μετέβη με τους επιτελείς του από τη ναυαρχίδα του στο Coral Sea για τις τελικές λεπτομέρειες.

Η ναρκοθέτηση του διαύλου της Haiphong θα γινόταν από 3 A-6A Intruder της μοίρας κρούσεως παντός καιρού VMA(AW)-224 “Bengals” του Σώματος Πεζοναυτών από το USS Coral Sea (δεν ήταν ασυνήθιστο λόγω σπάνεως πόρων η σύνθεση των πτερύγων να συμπληρώνεται από μοίρες Πεζοναυτών και όχι του Ναυτικού), και από 6 Α-7Ε Corsair II, κατά το ήμισυ από τις μοίρες ελαφρού βομβαρδισμού VA-22 “Fighting Redcocks” & VA-94 “Mighty Shrikes” του αεροπλανοφόρου. Δείτε στο παρακάτω βίντεο φόρτωση των αεροσκαφών κρούσεως του USS Coral Sea με βόμβες για επιδρομές στο Βιετνάμ κατά την περίοδο ακριβώς της αφήγησης. Οι μοίρες είναι οι ίδιες που ενήργησαν τη ναρκοθέτηση.

Λόγω της εγγύτητας προς τον στρατηγικότερο στόχο της χώρας, αναμενόταν λυσσαλέα εχθρική αντίδραση και απώλειες της τάξης του 30% κατ’ ελάχιστον. Η τεράστια οπισθέλκουσα των ναρκών περιόριζε την ταχύτητα των αεροσκαφών στους 375 κόμβους (695 χλμ/ώρα) μόνον! Σαν να μην έφθανε αυτό, οι περιορισμοί εμβέλειας των αεροσκαφών λόγω βάρους και οπισθέλκουσας των ναρκών επέβαλλαν τη μετακίνηση των αεροπλανοφόρων στα μόλις 160 χιλιόμετρα από τις ακτές του Β. Βιετνάμ! Τέθηκε λοιπόν θέμα προγραμματισμού πτήσεων Phantom του αεροπλανοφόρου, τόσο για CAP όσο και για καταστολή επακτίων αντιαεροπορικών πυροβολαρχιών που θα έβαλλαν κατά των ναρκοθετικών αεροσκαφών.

Διαπιστώθηκε όμως ότι αυτό θα ισοδυναμούσε με «κλώτσημα της σφηκοφωλιάς», και απλώς θα προσέλκυε MiG. Οι «επιφανείας» εισηγήθηκαν να μείνουν τα Φάντομ στα καταστρώματα, και την κάλυψη από MiG να αναλάβουν τα ευρισκόμενα στην περιοχή θηριώδη βαρέα καταδρομικά αεράμυνας περιοχής, που άλλωστε έπαιζαν το ρόλο του σταθμού ελέγχου περιοχής και συντονισμού των αμερικανικών μαχητικών με τα πανίσχυρα 3D ραντάρ ιχνηλάτησης τεραστίας εμβελείας που διέθεταν: Το USS Chicago (CG-11), διασκευασμένο βαρύ καταδρομικό κλάσεως Baltimore του Β΄ ΠΠ, με πυραύλους Talos θα ήταν ο ένας «σωματοφύλακας».

O δεύτερος θα ήταν το ισχυρότερο αμερικανικό πλοίο επιφανείας της μεταπολεμικής εποχής, το θρυλικό πυρηνοκίνητο καταδρομικό USS Long Beach. Ένα άνευ ομοίου πλωτό οπλοστάσιο με δύο διπλούς εκτοξευτές πυραύλων επιφανείας – αέρος RIM-2 Terrier, εμβελείας 48 χλμ., με αναχορηγία 120 βλημάτων, και έναν διπλό εκτοξευτή πυραύλων επιφανείας – αέρος RIM-8 Talos, εμβελείας 240 (!) χιλιομέτρων, με αναχορηγία 52 πυραύλων.

Ο Rembrandt Robinson εισηγήθηκε να παραμείνουν τα αεροσκάφη ναρκοθέτησης κάτω από τα 1.000 πόδια, ώστε κάθε στόχος άνω του ύψους αυτού να τεκμαίρεται εχθρικός και να βάλλεται χωρίς άλλο από τα καταδρομικά, και ρώτησε τον Διοικητή Πτέρυγας του USS Coral Sea, πλωτάρχη Roger Sheets, αν αυτό είναι εφικτό. «Όχι», απήντησε με χαρακτηριστική αυτοπεποίθηση ο επιφανής αεροπόρος, «χτυπήστε ό,τι κινείται άνω των 500 ποδών (150 μέτρων), 500 πόδια είναι ήδη πάρα πολύ ψηλά για μας!». Ο Robinson ανεχώρησε πανευτυχής με το επιτελείο του για τη ναυαρχίδα του. Αλλά η κλεψύδρα του είχε αδειάσει … Κατά την προσνήωση στο κατάστρωμα του USS Providence (CLG-6), ενός ελαφρού καταδρομικού Β΄ ΠΠ κλάσεως Cleveland διασκευασμένου σε πλοίο αεράμυνας περιοχής με RIM-2 Terrier, το επιτελικό Sikorsky SH-3 Sea King απώλεσε αίφνης ισχύ, ακούμπησε στην ακμή του ελικοδρομίου, ανετράπη και έπεσε στη θάλασσα ανεστραμμένο. Σώθηκαν το πλήρωμα και ένας από τους επιτελείς του υποναυάρχου, οι λοιποί ανεσύρθησαν πνιγμένοι: Έψαχναν – αναμενόμενα – τη θύρα στη λάθος πλευρά της ατράκτου.

Η 9^η Μαϊου 1972 ξημέρωσε ως μάρτυρας μιας επιχείρησης ενορχηστρωμένης ακριβόχρονα σε πλανητική κλίμακα: Η ρίψη των ναρκών έπρεπε να έχει συντελεσθεί στις 09:00, ήτοι στις 21:00 (της 8^ης Μαϊου 1972) στην Washington D.C., τη στιγμή που ο Πρόεδρος θα απηύθυνε το διάγγελμά του προς φίλους και (κυρίως) εχθρούς.

Η μεγάλη ημέρα άρχισε με την απογείωση ενός ΑΣΕΠΕ Lockheed EC-121 Warning Star της USAF από το Da Nang, για έλεγχο, έγκαιρη προειδοποίηση και συντονισμό.

Προς παραπλάνηση, το τρίτο από τα αεροπλανοφόρα στο “Yankee Station” στον Κόλπο του Τονκίνου, που συναπάρτιζαν την Task Force 77, το USS Kitty Hawk, εξαπέλυσε επιδρομή 17 αεροσκαφών κατά του σιδηροδρομικού σταθμού του Nam Dinh. Ευρίσκοντας νέφωση ύπερθεν του κυρίου στόχου, η δύναμη κρούσεως του Kitty Hawk προχώρησε σε πλήγματα στους δευτερεύοντες, βομβαρδίζοντας το Thanh Hoa στις 08:40 και το Phu Qui στις 08:45. Ο αντιπερισπασμός επιτεύχθηκε πλήρως, καθώς επρόκειτο για σημαντικότατους στόχους.

Στο μεταξύ, ενώ συνέβαιναν αυτά, η δύναμη ναρκοθέτησης του Coral Sea ήταν ήδη στον αέρα, με μία τριάδα Intruder και δύο τριάδες Corsair, κατά τα σχέδια, το κάθε αεροσκάφος με 4 νάρκες Mk. 52 των 1.250 λιβρών.

Για τις 36 βαρελόσχημες νάρκες είχαν βρεθεί στα αμπάρια του αεροπλανοφόρου μόνο 12 αεροδυναμικά (σχήμα λόγου …) καλύμματα ρύγχους, που διανεμήθηκαν αναλογικώς στα αεροσκάφη για να αποφευχθούν αποκλίσεις στην ταχύτητα λόγω οπισθέλκουσας, που θα επηρέαζαν ίσως το σφιχτό timing του σχεδιασμού. Της επιδρομής ηγείτο, κατά τις λαμπρότερες παραδόσεις του Ναυτικού αλλά παρά τις επιταγές της σωφροσύνης (αν καταρριφθεί και ανακριθεί επιτυχώς κοινωνός του σχεδιασμού, υπάρχει πρόβλημα…), ο ίδιος ο CAG της CVW-15 του Coral Sea, πλωτάρχης Roger Sheets, και μάλιστα από Ιntruder των Πεζοναυτών, για να δημιουργήσει πνεύμα ομάδος (στο αεροπλανοφόρο, ο CAG είναι κατά μακρά παράδοση των ΗΠΑ πιστοποιημένος και ετοιμοπόλεμος σε όλους τους τύπους αεροσκαφών του αεροπλανοφόρου).

Των 6 Corsair από τις δύο λοιπές μοίρες ηγείτο ο Αξιωματικός Επιχειρήσεων της VA-22, Πλωτάρχης Leonardo E. Giuliani. Ενώ συνέβαιναν αυτά, τα δύο βαρέα καταδρομικά κατευθυνομένων πυραύλων (USS Chicago & USS Long Beach) της «ασπίδας» είχαν ήδη λάβει θέση ανάμεσα στο Coral Sea και στη Haiphong, μόλις 64 χιλιόμετρα από την τελευταία!

Ταυτόχρονα με την παραπλανητική επιδρομή του USS Kitty Hawk, σε μια τρισδιάστατη πολεμική χορογραφία ακρίβειας, μπήκε στη μάχη ο επικεφαλής της Task Force 75 (καταδρομικά και αντιτορπιλικά στον Κόλπο του Τονκίνου), πλοίαρχος Robert Pace, o οποίος είχε αναλάβει τη διοίκηση μόλις στις 22:00 της προηγουμένης, τη στιγμή που διαπιστώθηκε ο θάνατος του Rembrandt Robinson.

Πλέοντας με μέγιστη ταχύτητα ώστε να φθάσει αιφνιδιαστικά σε βεληνεκές πυροβόλων των 5 ιντσών, ο Pace άρχισε σαρωτικό παράκτιο βομβαρδισμό 30 λεπτών των πανίσχυρων αντιαεροπορικών πυροβολαρχιών (ΑΑΑ & SA-2) της Χερσονήσου Do Son, 6 μίλια δυτικά της Haiphong, για να εξουδετερώσει κάθε απειλή για τα αεροσκάφη ναρκοθέτησης.

Μέσα του στολίσκου του ήταν ένα αντιτορπιλικό κλάσεως Forrest Sherman (USS Richard S. Edwards), ένα κλάσεως Gearing (USS Myles C. Fox) και δύο κλάσεως Charles F. Adams (USS Buchanan DDG-14 & USS Berkeley, DDG-15).

Μεταξύ 08:25 και 08:55 τα 4 αμερικανικά αντιτορπιλικά σάρωσαν τις βορειοβιετναμικές πυροβολαρχίες με άνω των 900 οβίδων των 127 mm, εξασφαλίζοντας απερίσπαστη προσέγγιση για τα 9 αεροσκάφη ναρκοθέτησης, για τα οποία τυχόν αναγκαίοι ελιγμοί αποφυγής πυρών θα σήμαιναν απλώς την πλήρη αποτυχία της αποστολής – κεντήματος.

Στο μεταξύ, τα 9 ναρκοθετικά αεροσκάφη, που είχαν απονηωθεί και έκαναν κύκλους γύρω από το Coral Sea ως τις 08:40 αναμένοντας – κατά τις διαταγές – να «ξεκαθαρίσει το τοπίο», πήραν εκείνη τη στιγμή πορεία για Haiphong, από την οποία τα χώριζε ελάχιστη απόσταση. Τα συνόδευε, για υποστήριξη με παρεμβολές, ένα Douglas EKA-3B Skywarrior, υπερβολική ασφαλώς πρόνοια, καθώς σε τόσο χαμηλά ύψη πλήγμα από SA-2 είναι αδύνατο.

Στις 08:49 ο χειριστής radar του USS Chicago, Senior Chief Radarman (αρχικελευστής) Larry B. Nowell, μόνος υπαξιωματικός στην ιστορία του Αμερικανικού Ναυτικού με Distinguished Service Medal και ένας από τους ικανότερους ερμηνευτές στιγμάτων ραντάρ στον κόσμο, αντελήφθη τα ίχνη τριών MiG να απογειώνονται από το αεροδρόμιο του Phuc Yen με πορεία κατευθείαν για τα 9 αεροσκάφη ναρκοθέτησης! Η πληρέστατη κάλυψη ραντάρ του Β. Βιετνάμ δεν επέτρεπε ούτε σε κουνούπι να περάσει στον εναέριο χώρο του απαρατήρητο, ακόμη και σε τόσο χαμηλό ύψος! Οι Σοβιετικοί είχαν κάνει δουλειά επιπέδου.

Εντός δευτερολέπτων, το πλοίο εκτόξευσε δύο πυραύλους RIM-8 Talos, ενώ τα MiG ήταν σε απόσταση 48 μιλίων, άνετα εντός του βεληνεκούς του 3,5 τόννων βάρους, 10 μέτρων μήκους πυραύλου. Η θραυσματογόνος κεφαλή των 211 (!) κιλών εξαϋλωσε ολοσχερώς ένα από τα ελαφρά μαχητικά, ενώ τα άλλα δύο ανέστρεψαν στη φρικτή θέα του πρωτοφανούς ολέθρου. Αμέσως στη συνέχεια, κατεγράφη εκτόξευση τριών SA-2 από την πυροβολαρχία του Do Son (παρά τον σαρωτικό ναυτικό βομβαρδισμό που είχε προηγηθεί), η οποία όμως μάλλον είχε στοχοποιήσει τα – μεγέθους αεροσκάφους – βλήματα Talos του USS Chicago και όχι τα 9 ναρκοθετικά, χωρίς φυσικά να πλήξει τελικώς τίποτε.

Τα 9 ναρκοθετικά ακολούθως διασπάστηκαν κατά το σχέδιο, με τα 3 Intruder να κατευθύνονται στο έσω πορθμό, και τα 6 Corsair στον έξω πορθμό. Δεν ήταν τυχαία η κατανομή: Ο έσω πορθμός είχε πλάτος μόνο 304 μέτρων, δεν ήθελε πολύ να πέσουν οι νάρκες στην ξηρά. Η κατάσταση απαιτούσε διμελές πλήρωμα.

Ο επικεφαλής πλοηγός (στο αεροσκάφος που κυβερνούσε ο CAG), νεαρός λοχαγός των Πεζοναυτών William D. Carr, χρονομετρούσε με το μηχανικό ρολόι χειρός, μη εμπιστευόμενος τον μετρητή αποστάσεως μεταξύ αφέσεων (intervalometer) του αεροσκάφους! Το Α-6Α δεν ήταν δα και το πλέον αξιόπιστο αεροσκάφος ως προς τα συστήματα, πράγμα κοινό με όλα τα state-of-the-art αεροσκάφη της εποχής …

Στις 08:59, ένα μόλις λεπτό πριν βγει στο «γυαλί» ο Πρόεδρος Nixon, ρίφθηκε η πρώτη νάρκη! Ο CAG, πλωτάρχης Sheets, αφηγείται: «Έχασα ορισμένα κλάσματα του δευτερολέπτου διότι είχα τη ατυχία να εξέρχεται του λιμένος πλοίο το οποίο ευρίσκετο ακριβώς πάνω στο pattern διασποράς των ναρκών μου! Ήταν πειρασμός παρά ταύτα να κάνω ότι δεν το είδα…».

Στις 09:01, όλα είχαν τελειώσει, τα Intruder είχαν ποντίσει 12 νάρκες στον έσω πορθμό, και τα Corsair 24 νάρκες στον έξω. Από τις 36, οι 3 δεν όπλισαν. Ένα από τα Corsair δεν κατόρθωσε άφεση στο πρώτο πέρασμα, και την έκανε επιστρέφοντας, σε διάνυσμα 180 μοιρών του αρχικού, πραγματικό κατόρθωμα και σίγουρα μαγνήτης για εχθρικά πυρά. Κανείς από τους 12 ιπταμένους δεν μπορούσε να πιστέψει τον απόλυτο αιφνιδιασμό, δεν είχε βληθεί ούτε καν σφαίρα τυφεκίου κατά των αεροσκαφών! Ουδείς ανέμενε μια τόσο θρασεία επιδρομή στο στόμα του λύκου.

Στο μεταξύ, ο Nixon είχε αρχίσει την ομιλία χωρίς να γνωρίζει αν πράγματι η ναρκοθέτηση έχει τελειώσει, ή έστω αρχίσει. Δείτε τη στο παρακάτω βίντεο ως ιδιαίτερη στιγμή διπλωματικής ιστορίας.

Νηφάλιος όπως πάντα, άρχισε να πλατειάζει με εύσχημο τρόπο αναμένοντας τα νέα. Στον εν τω μεταξύ χρόνο, ο Sheets είχε στείλει σχετικό σήμα στον ναύαρχο Howard Greer, επικεφαλής της 3^ης Δύναμης Αεροπλανοφόρων, που είχε τη διοίκησή του στο ίδιο το Coral Sea, και εκείνος στο Λευκό Οίκο. Στο 9^ο λεπτό της ομιλίας του, ο Πρόεδρος «ξεφούρνισε» το μυστικό:

“I have ordered the following measures, which are being implemented as I am speaking to you. All entrances to North Vietnamese ports will be mined to prevent access to these ports and North Vietnamese naval operations from these ports. United States forces have been directed to take appropriate measures within the international and claimed territorial waters of North Vietnam to interdict the delivery of supplies. Rail and all communications will be cut off to the maximum extent possible. Air and naval strikes against North Vietnam will continue.”

Σε μια μεγάλη στιγμή της διεθνούς πολιτικής, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ προέβη σε ανακοίνωση μείζονος κλιμάκωσης με μνημειώδη νηφαλιότητα και μετριοπάθεια, απευθυνόμενος ευθέως στην ΕΣΣΔ, τιμώντας την πρόοδο στις διμερείς σχέσεις και δηλώνοντας ότι σε αυτό προσβλέπει.

Η κλιμάκωση – μεταξύ άλλων με εγκλωβισμό σοβιετικών πλοίων από νάρκες! – δεν εμπόδισε την κοσμοϊστορική συνάντηση κορυφής Nixon – Brezhnev στη Μόσχα. Στις 26/5/1972, μόλις δύο εβδομάδες μετά τα δραματικά γεγονότα, υπογράφονταν στη Μόσχα οι πρώτες στην ιστορία συμφωνίες για τον περιορισμό των στρατηγικών όπλων: Η ABM Treaty περί περιορισμού των αντιβαλλιστικών πυραύλων και η ενδιάμεση συμφωνία SALT για τον περιορισμό των στρατηγικών πυρηνικών κεφαλών και φορέων. Η στρατηγική της ύφεσης των Kissinger/Nixon έβρισκε τη δικαίωσή της, ενώ και η ΕΣΣΔ ελάμβανε μια πολύτιμη ανάσα από την ανάγκη δαπανών στην απόλυτη στάθμη της τεχνικής για στρατηγικά όπλα, προκειμένου να εκσυγχρονίσει τις συμβατικές δυνάμεις της και να εδραιώσει την παρουσία της στον Τρίτο Κόσμο.

Στις ΗΠΑ ξέσπασαν ήδη εντός λεπτών μαχητικές αντιπολεμικές διαδηλώσεις, αλλά δημοσκόπηση της Gallup έδειξε ότι 74% των Αμερικανών υποστήριζαν την πρωτοβουλία του Προέδρου.

Ο λιμένας της Haiphong επρόκειτο να παραμείνει σφραγισμένος για τη ναυσιπλοΐα για τις επόμενες 327 ημέρες, κατά τη διάρκεια των οποίων απώλεσε βάθος 61 εκατοστών λόγω παύσης των αναγκαίων εργασιών απομάκρυνσης φερτών υλικών. Ήταν ο μόνος λιμένας που ναρκοθετήθηκε την ημέρα εκείνη, αλλά, αρχής γενομένης από την 11/5/1972, ναρκοθετήθηκαν και άλλοι 10 λιμένες του Β. Βιετνάμ: Thanh Hoa, Dong Hoi, Vinh, Hon Gai, Quang Khe, Cam Pha, Cua Sot, Cap Mui Ron, Cua Day και Cua Lac Giang.

Κατά το χρόνο της ναρκοθέτησης ευρίσκοντο στη Haiphong, εν όρμω ή παραβεβλημένα, 37 εμπορικά υπό αλλοδαπή σημαία: 16 σοβιετικά, 5 κινεζικά, 5 σομαλικά, 4 βρετανικά, 3 πολωνικά, 2 κουβανικά και ένα ανατολικογερμανικό. Εννέα πλοία (μεταξύ αυτών ένα βρετανικό και τέσσερα σοβιετικά) έκαναν χρήση του τριημέρου χάριτος που παρέσχε ο Νίξον και απέπλευσαν, τα υπόλοιπα παρέμειναν εγκλωβισμένα για τις 327 ημέρες.

Κατά τους επόμενους οκτώ μήνες, αεροσκάφη του Ναυτικού και του Σώματος Πεζοναυτών έρριψαν συνολικά άνω των 8.000 ναρκών στις ακτές του Β. Βιετνάμ, και άνω των 3.000 ναρκών στα εσωτερικά του ύδατα, με κόστος 9,5 εκ. $ της εποχής, ή 49 εκ. $ του 2008, ένα πραγματικά ευτελές ποσό σε σχέση με το στρατηγικό αποτέλεσμα. Οι εισαγωγές του Β. Βιετνάμ μειώθηκαν κατά 30% (σε βαρέα υλικά ως και κατά 100%), 27 αλλοδαπά πλοία εχθρικών δυνάμεων εγκλωβίστηκαν για 8.000 ημέρες με όρους ναυλώσεων, μειώθηκε η παράκτια διακίνηση υλικών από 800 στους 150 τόννους την ημέρα και μηδενίστηκαν απολύτως οι εξαγωγές του Β. Βιετνάμ, προκαλώντας του συναλλαγματική ασφυξία.

Η υποκατάσταση αυτού του δυναμικού από την οδική και σιδηροδρομική κυκλοφορία στάθηκε αδύνατη: Ένα ρυμουλκό που σύρει 4 μέσες φορτηγίδες κινεί 1.000 τόννους φορτίου. Για χερσαία κίνηση, η ποσότητα αυτή απαιτεί 250 φορτηγά ή 40 σιδηροδρομικά βαγόνια. Και βέβαια, όπως σημείωνε δικαιωμένος ο Ναύαρχος Moorer, «Με τη διόγκωση της σιδηροδρομικής κυκλοφορίας αποκτήσαμε αναρίθμητους υπέροχους στόχους επί τροχιών».

Καθ’ όλο το οκτάμηνο των επιχειρήσεων αεροναρκοθέτησης, απωλέσθηκε μόνο ένα αμερικανικό αεροσκάφος κατά τη διάρκεια τέτοιας αποστολής, ένα A-7E στις 24/12/1972. Οι συνέπειες της ναρκοθέτησης εκδηλώθηκαν πλήρως τόσο στην κάμψη και εγκατάλειψη της εισβολής του Νότου (με την εξαίρεση της βόρειας επαρχίας Quang Tri και περιοχών των Κεντρικών Υψιπέδων του Αννάμ), όσο και κυρίως στην τελική πράξη του δράματος, στην Επιχείρηση Linebacker II ή Πόλεμο των Έντεκα Ημερών (18/12 – 29/12/1972), με τους σαρωτικούς βομβαρδισμούς των Β-52: Την πρώτη μέρα ο Βορράς εκτόξευσε 200 SA-2, την 11^η μόνο 23… Οι προμήθειες του Βορρά είχαν εξαντληθεί πλήρως, χωρίς αεροσκάφη και πυραύλους ήταν στο απόλυτο έλεος των ΗΠΑ. Η συμφωνία στους (πολύ μετρημένους) όρους των ΗΠΑ παρίστατο πλέον η μόνη διέξοδος, όπως φάνηκε με την υπογραφή των Συμφωνιών των Παρισίων.

Στις 4 Αυγούστου 1972 παρατηρήθηκε από αεροσκάφη του 7^ου Στόλου έκρηξη δεκάδων αμερικανικών μαγνητικών ναρκών στις ακτές του Β. Βιετνάμ χωρίς προφανή λόγο (ίσως ήταν χιλιάδες στην πραγματικότητα). Το Ναυτικό σχημάτισε την πεποίθηση ότι αυτό οφειλόταν στη σφοδρότερη καταγεγραμμένη ηλιακή καταιγίδα της ιστορίας, που εκτυλισσόταν την ίδια ημέρα. Αυτό επιβεβαιώθηκε πλήρως δεκαετίες αργότερα, το 2018. Τα ναρκοπέδια προφανώς αναπληρώθηκαν με νέες ρίψεις.

Επιχείρηση MARHUK

Παρά τη ναρκοθέτηση, ΕΣΣΔ και Κίνα δεν εγκατέλειψαν την προσπάθεια ανεφοδιασμού του Β. Βιετνάμ: Εμπορικά πλοία τους αγκυροβολούσαν στα ανοικτά των ακτών του Β. Βιετνάμ και ανέμεναν τη νύχτα φορτηγίδες, και ιδίως τα παραδοσιακά ξύλινα ιστιοφόρα σαμπάν, για να μεταφορτώσουν προμήθειες σε αυτά. Προφανώς, η μέθοδος δεν προσφερόταν για παροχή βαρέος υλικού, αλλά ακόμη και τρόφιμα (σακιά ρυζιού) ήταν ευπρόσδεκτα, καθώς η καθολική επιστράτευση δεν επέτρεπε την καλλιέργεια όλων των γαιών της χώρας, και υπήρχε εξάρτηση από εισαγωγές.

Οι κανόνες εμπλοκής των ΗΠΑ προέβλεπαν ότι αεροσκάφη και ελικόπτερά τους δεν πλησιάζουν ξένα πλοία σε απόσταση εγγύτερη των 500 γιαρδών (450 περίπου μέτρων). Οι φορτηγίδες όμως και τα σαμπάν ήταν επιτρεπτοί πλέον στόχοι. Σε μια άνευ προηγουμένου επιχειρησιακή καινοτομία, το Σώμα Πεζοναυτών συγκρότησε για το σκοπό της ανάσχεσης φορτηγίδων και σαμπάν (Επιχείρηση MARHUK = MARine HUnter-Killers) μια μοίρα επιθετικών ελικοπτέρων Bell AH-1J Sea Cobra, την ΗΜΑ-369 (7 ελικόπτερα), και την εγκατέστησε σε τεράστιο αποβατικό δεξαμενόπλοιο τύπου LPD (κατά σειρά τα USS Denver, Cleveland, Dubuque) ευρισκόμενο εγγύς των ακτών του Β. Βιετνάμ.

Οι Πεζοναύτες είχαν χρησιμοποιήσει με μεγάλη επιτυχία 38 δανεικά AH-1G Cobra του Στρατού των ΗΠΑ στο Ν. Βιετνάμ, αλλά οι ανάγκες τους για δράση σε θαλάσσιο περιβάλλον επέβαλλαν δικινητήρια έκδοση, την οποία αρχικά ο McNamara τους αρνείτο πεισματικά.

Τελικά την απέκτησαν το 1971 και ανέλαβαν άμεσα δράση, κατά τα παραπάνω: Από τις 20/6/1972 ως τις 26/1/1973, τα νεαρά και άπειρα πληρώματα ιπταμένων και τεχνικών του Σώματος εξετέλεσαν 620 αποστολές (όχι εξόδους) στο Β. Βιετνάμ, χωρίς την παραμικρή απώλεια. Ως όπλα χρησιμοποιήθηκαν το τρίκαννο Gatling M197 των 20mm (του οποίου μια βραχύτατη ριπή είχε σε ένα σαμπάν το αποτέλεσμα ενός αλυσοπρίονου σε ένα κομμάτι νοβοπάν…), ρουκέτες των 2,75 ιντσών από εκτοξευτές των 7 και 19 ρουκετών, και ρουκέτες Zuni των 5 ιντσών.

Πέραν της καταστροφής των φορτηγίδων και σαμπάν στα οποία μεταφόρτωναν τα εφόδια τους τα σοβιετικά και κινεζικά εμπορικά, τα ελικόπτερα έπλητταν τακτικά αυτοκινητοπομπές ανεφοδιασμού σε παράκτιους αυτοκινητοδρόμους του Β. Βιετνάμ και στόχους ευκαιρίας σε αποστολές ένοπλης αναγνώρισης (road recce). Ακόμη πιο απαιτητικές ήταν οι αποστολές: 1) καταστολής της επάκτιας άμυνας του Β. Βιετνάμ, ώστε να πλοία του 7^ου Στόλου που επιχειρούσαν ναυτικούς βομβαρδισμούς να μην απειλούνται, 2) προωθημένου ελεγκτού αέρος για επιδρομές βομβαρδιστικών του Ναυτικού (κατάδειξη στόχων με ρουκέτες καπνού) και προπάντων 3) καταστολής αεράμυνας: Τα τεταγμένα για άμυνα κατά των αεροσκαφών των αεροπλανοφόρων α/α πυροβόλα στις ακτές του Β. Βιετνάμ αιφνιδιάζονταν βαλλόμενα από απροσδόκητη κατεύθυνση από τα ιπτάμενα σε εξαιρετικά χαμηλό ύψος Sea Cobra.

Μαρτυρίες εποχής από τα LPD των ΗΠΑ αναφέρουν ότι η δράση των μόλις 7 Sea Cobra οδήγησε σε τέτοια απόγνωση τους Σοβιετικούς και Κινέζους, που πλέον έρριπταν κατά χιλιάδες τα σακιά του ρυζιού, σε αεροστεγείς πλαστικές συσκευασίες, στη θάλασσα, ώστε να εκβρασθούν στη στεριά από τον κυματισμό, με αποτέλεσμα σκάφη και ελικόπτερα των ΗΠΑ να τα πολυβολούν προς βύθιση. Κατά τις ίδιες μαρτυρίες, οι νεαροί Πεζοναύτες πετούσαν από το ξημέρωμα ως τη Δύση, επιστρέφοντας στα αποβατικά μόνο για ανεφοδιασμό σε πυρομαχικά και καύσιμα και για να τσιμπήσουν στο πόδι, επιστρέφοντας εντός λεπτών σε δράση. Η μοίρα τιμήθηκε με Εύφημο Μνεία του Ναυτικού και με το Βραβείο «Μοίρα Ελικοπτέρων του Έτους» από το Σώμα Πεζοναυτών. Γεωγραφικώς, οι αποστολές εκτείνονταν από 80 μίλια βόρεια της Αποστρατιωτικοποιημένης Ζώνης (σύνορα Ν. και Β. Βιετνάμ) μέχρι 80 μίλια νότια του Ανόι, στο εσωτερικό της χώρας!

Η επιχείρηση έληξε την 26/1/1973 με την υπογραφή των Συμφωνιών των Παρισίων μεταξύ ΗΠΑ και Β. Βιετνάμ προς λήξη του Πολέμου. Πραγματοποιήθηκαν περίπου 1.000 έξοδοι, βυθίστηκαν 123 σαμπάν και αφανίστηκαν τεράστιες αυτοκινητοπομπές φορτηγών στον Highway 1, με ουρανομήκεις στήλες καπνού ορατές από τα πλοία του 7^ου Στόλου. 50 χρόνια μετά από εκείνο το λαμπρό ντεμπούτο, το δικινητήριο Cobra παραμένει το βασικό όπλο των Αμερικανών Πεζοναυτών.

Επιχείρηση “Endsweep”

Στις 27.01.1073 τέθηκε σε ισχύ η Συμφωνία των Παρισίων, η οποία εξασφάλισε στους επικεφαλής διαπραγματευτές των δύο μερών, Dr. Henry Kissinger και Le Duc Tho, το Νόμπελ Ειρήνης.

Λίγο αργότερα ξεκίνησε η αποναρκοθέτηση των βορειοβιετναμικών λιμένων, ακτών και πλωτών ποταμών (Επιχείρηση “Endsweep”), τόσο από πλωτά μέσα των ΗΠΑ (10 ωκεάνια ναρκαλιευτικά) όσο και – κυρίως – από τη μοίρα ελικοπτέρων ΗΜ-12 του Ναυτικού των ΗΠΑ με τα Sikorsky RH-53A και τα συρόμενα hydrofoil ναρκαλιείας EDO Mk. 105 (έφεραν τις νάρκες στην επιφάνεια, και οι πυροβολητές του ε/π προκαλούσαν την έκρηξή τους με τα π/β των 12,7 mm).

Η επιχείρηση κόμισε πολύτιμα πορίσματα για το σύγχρονο ναρκοπόλεμο: Παρά την εντύπωση που κράτησε, τα ελικόπτερα δεν κατέστησαν περιττά τα ναρκαλιευτικά: Παρά το γεγονός ότι τα ελικόπτερα σάρωναν ορισμένη περιοχή τρεις ως έξι φορές ταχύτερα από τα ναρκαλιευτικά, ήταν πολύ απαιτητικά σε επάνδρωση και εφοδιαστική υποστήριξη.

Η τεράστια μηχανική καταπόνησή τους από την έλξη μεγάλων hydrofoil στη θάλασσα σήμαινε μεγάλα διαστήματα εκτός δράσης για συντήρηση. Οι ειδικοί κατέληξαν ότι ένας ισόρροπος συνδυασμός πλωτών και εναερίων μέσων θα ήταν ο βέλτιστος για το μέλλον.

Μοναδική απώλεια από τις αμερικανικές νάρκες υπήρξε ένα αμερικανικό αντιτορπιλικό κλάσεως Gearing, το USS Warrington. Στις 17/7/1972, και ενώ εκτελούσε αποστολή παρακτίου βομβαρδισμού βορειοβιετναμικών θέσεων, ελισσόμενο άμα προς αποφυγή πυρών του βορειοβιετναμικού πυροβολικού, συγκλονίστηκε από την έκρηξη δύο Mk. 36 Destructor που είχαν απορριφθεί από αμερικανικό αεροσκάφος σε μη καταγεγραμμένη στους ναυτικούς χάρτες θέση. Το πλοίο ρυμουλκήθηκε με απίστευτη αυτοθυσία του πληρώματος στις Φιλιππίνες, αλλά ήταν ολική απώλεια, και μεταβιβάστηκε στη Ταϊβάν για προσπορισμό ανταλλακτικών. Καταμαρτυρείται στον πλοίαρχο αμέλεια λόγω εισόδου σε περιοχή σεσημασμένη ως τόπος απόρριψης πυρομαχικών αεροσκαφών για λόγους ανάγκης.