«Φοβόμουν. Ο Στρατός και το Ισραήλ κατέρρεαν… Στην βάση δεν μπορούσες να ξέρεις ποιος πετούσε για υπηρεσιακούς λόγους και ποιος έφευγε για να γλυτώσει την φρίκη της μάχης. Όταν άκουσα κάποιες από τις ιστορίες τους, δεν ήμουν βέβαιος τί θα έκανα στην θέση τους» θυμάται ο Τζόζεφ Γκέϊλ.
Εκείνος ο πόλεμος έμεινε ανεξίτηλος στην μνήμη όσων τον έζησαν. Ποτέ άλλοτε στην σύγχρονη ιστορία του το Ισραήλ δεν έφθασε τόσο κοντά στον αφανισμό. Η εκπληκτική νίκη του Πολέμου των Έξι Ημερών οδήγησε σε μια αυτοπεποίθηση η οποία δεν άργησε να οδηγήσει στην ύβρη. Οι Ισραηλινοί αισθάνονταν ανίκητοι. Το Γιόμ Κιππούρ του ’73 θα τους έβγαζε με οδυνηρό τρόπο από την αυταρέσκεια τους.
Μετά από δύο ιδιαίτερα δραστήριες δεκαετίες ως Έφεδρος χειριστής της Ισραηλινής Αεροπορίας, ο Τζόζεφ Γκέϊλ είχε την διοίκηση ενός πεδίου βολής. Αντίθετα με τους περισσότερους αξιωματικούς στα μετόπισθεν ή όσους είχαν μη μάχιμες θέσεις, σε περίπτωση πολεμικού συναγερμού δεν είχε να αναφερθεί σε κάποιο πόστο. Ούτως ή άλλως, στον πόλεμο τα πεδία βολής είναι άχρηστα.
Μέχρι τότε οι περισσότεροι συναγερμοί ήταν περιορισμένης κλίμακας και ο Γκέϊλ χαιρόταν που δεν χρειαζόταν να αφήσει την δουλειά του ως καθηγητής στο Πανεπιστήμιο. Στο Σινά επικρατούσε ησυχία και ολόκληρο το Ισραήλ ετοιμαζόταν για την αργία του Γιόμ Κιππούρ. Στις 4 Οκτωβρίου 1973 ο Ανουάρ Σαντάτ έδωσε απολυτήριο σε 20.000 στρατιώτες. Από τότε που διαδέχθηκε τον Νάσερ ο νέος ισχυρός άνδρας της Αιγύπτου όλο πύρινους λόγους ήταν και τίποτα περισσότερο, πίστευαν στο Ισραήλ. Στις 6 Οκτωβρίου 1973 οι Αιγύπτιοι χτύπησαν με όλη τους την δύναμη.
Σμήνη αιγυπτιακών MiG και Su-7 σάρωσαν την περιοχή της Διώρυγας σφυροκοπώντας ισραηλινές βάσεις, σταθμούς ραντάρ και αντιαεροπορικές πυροβολαρχίες. Στις 14:05 μμ, ακριβώς την ίδια ώρα που 250 αιγυπτιακά τζετ προκαλούσαν χάος στις ισραηλινές θέσεις, περισσότερα από 2.000 βαριά πυροβόλα άνοιγαν πυρ κατά της Γραμμής Bar-Lev στο Σινά.
Όταν ο βομβαρδισμός σταμάτησε, το αιγυπτιακό Μηχανικό άρχισε την ζεύξη της Διώρυγας για την επίθεση των μονάδων εφόδου. Τρεισήμισι ώρες αργότερα είχαν καταλάβει 14 οχυρές θέσεις των Ισραηλινών και ύψωναν την αιγυπτιακή σημαία στην ανατολική όχθη. Αιφνιδιασμένο το Ισραήλ ετοιμάστηκε να δώσει μάχη για την επιβίωσή του –μια μάχη που κανείς τότε δεν ήταν σίγουρος πως θα την κέρδιζε.
«Τα τζετ που πετούσαν χαμηλά πάνω από πόλεις και χωριά γνωστοποίησαν σε όσους είχαν κλειστά τα ραδιόφωνά τους λόγω της γιορτής ότι κάτι εξαιρετικά ασυνήθιστο συνέβαινε. Οι ραδιοφωνικοί σταθμοί δεν εκπέμπουν κατά το Γιόμ Κιππούρ αλλά μετά την εκδήλωση της επίθεσης, στις 2 το μεσημέρι ήταν στον αέρα. Το Ισραήλ μάθαινε ότι δεχόταν επίθεση σε δύο μέτωπα: στο Σινά από τους Αιγυπτίους που είχαν περάσει την Διώρυγα του Σουέζ και στον βορρά από τους Σύριους των οποίων τα τεθωρακισμένα ορμούσαν από τα Υψώματα του Γκολάν.
Ισραηλινές απώλειες δεν αναφέρονταν ωστόσο όλοι μπορούσαμε να φανταστούμε το αποτέλεσμα αυτής της ξαφνικής σφαγής… Σε Επίπεδο Συναγερμού 4, το ανώτερο που υπήρχε, το ραδιόφωνο μετέδιδε κάθε λίγα λεπτά τους κωδικούς των μονάδων που κινητοποιούντο. Μέχρι το τέλος της δεύτερης ημέρας είχαν κληθεί και οι τελευταίου Έφεδροι. Η γυναίκα μου Ρένα ήταν ως γιατρός σε επιφυλακή στο νοσοκομείο της Ιερουσαλήμ όπου υπηρετούσε, περιμένοντας να φροντίσει τους τραυματίες. Η 13χρονη κόρη μου Τάλι και ο μόλις 9 ετών γιός μου Ιράντ είχαν πάει να βοηθήσουν ως εθελοντές στην τοπική αγορά τροφίμων αφού πολλοί από τους υπαλλήλους είχαν στρατολογηθεί.
Εμένα δεν με κάλεσαν. Καθόμουν στο σπίτι ακούγοντας τα τρομερά νέα στο ραδιόφωνο και για πρώτη φορά αισθανόμουν ανεπιθύμητος και άχρηστος. Οι εκφωνητές και οι εκπρόσωποι του Στρατού προσπαθούσαν να δώσουν μια αισιόδοξη εικόνα της κατάστασης αλλά δεν τους πιστεύαμε και πολύ.
Ο Έφεδρος Υποστράτηγος Χάϊμ Χέρτσογκ, ο οποίος αργότερα θα γινόταν Πρόεδρος του Ισραήλ, ήταν τότε ένας από τους εκπροσώπους του Στρατού. Ερωτηθείς αν ήταν σοβαρή η κατάσταση, με τις ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις (IDF) αναγκασμένες να πολεμούν σε δύο μέτωπα, έδωσε την διάσημη απάντηση ‘Όχι, αντιθέτως, από στρατιωτικής απόψεως οι δυνάμεις τους είναι χωρισμένες ενώ οι δικές μας συγκεντρωμένες’. Κάποιοι λιγότερο αισιόδοξοι πλακατζήδες έλεγαν ότι η μόνη δύναμη που θα σταματούσε την συριακή προέλαση προς τον νότο θα ήταν οι Αιγύπτιοι ανεβαίνοντας προς τα βόρεια.
Τα προηγούμενα χρόνια η Σοβιετική Ένωση είχε εξοπλίσει την Αίγυπτο και την Συρία μέχρι τα δόντια με υλικό, συμπεριλαμβανομένων χιλιάδων αρμάτων μάχης και αντιαρματικών πυραύλων για το πεζικό. Το σημαντικότερο για την ισραηλινή Αεροπορία ήταν μια ποικιλία από πυραύλους εδάφους-αέρος κατευθυνομένων από ραντάρ. Η Αεροπορία είχε λεπτομερή σχέδια για την εξουδετέρωσή τους τις πρώτες δύο ημέρες ενός πολέμου. Ωστόσο το 1973 οι εχθροπραξίες ξέσπασαν αιφνιδίως –μια μεγάλη ήττα για τις ισραηλινές υπηρεσίες Πληροφοριών, ιδίως από την στιγμή που υπήρχαν πολυπληθείς ενδείξεις της επερχόμενης επίθεσης.
Όταν οι Αιγύπτιοι πέρασαν την Διώρυγα του Σουέζ και ταυτόχρονα οι Σύριοι έστειλαν εκατοντάδες τανκς στα Υψώματα του Γκολάν, οι δυνάμεις του Στρατού κατελήφθησαν εξαπίνης υφιστάμενες σοβαρές απώλειες. Η Αεροπορία εκλήθη εναγωνίως να υποστηρίξει τα επίγεια τμήματα αλλά πριν εξουδετερωθούν οι αντιαεροπορικοί πύραυλοι. Το αποτέλεσμα ήταν τεράστιες απώλειες επιθετικών αεροσκαφών πρώτης γραμμής, κάτι που η ισραηλινή Αεροπορία δεν είχε βιώσει ποτέ άλλοτε.
Μένοντας στο σπίτι, μάθαινα ελάχιστες λεπτομέρειες. Όμως ήταν προφανές ότι ο πόλεμος δεν πήγαινε καλά. Απειλείτο η ίδια η ύπαρξη του Ισραήλ, με συνέπειες που προτιμούσα να μην σκέφτομαι. Μετά από τέσσερεις ημέρες τηλεφώνησα στον Διοικητή μου, ο οποίος ήταν επίσης Διοικητής του αεροδρομίου Sde Dov στο Τελ Αβίβ, ρωτώντας αν υπήρχε κάτι –ο,τιδήποτε– που θα μπορούσα να κάνω. Λίγες ώρες μετά με πήρε πίσω. Το κέντρο αερομεταφορών στο Ρεφιντίμ, η βάση στο κεντρικό Σινά στην οποία θα συγκεντρώνονταν οι χερσαίες δυνάμεις, βρισκόταν σε απόλυτο χάος. Θα μπορούσα να πάω εκεί κάτω να δω τί μπορούσε να γίνει;
Πακετάρισα τον σάκκο μου (πάντα σε ετοιμότητα) και πήγα στο Sde Dov. Με έβαλαν σε ένα μικρό τετραθέσιο αεροσκάφος συνδέσμου. Οι συνεπιβάτες μου δεν ήταν άλλοι από τον πρώην Αρχηγό Επιτελείου, Αντιστράτηγο (Έφ.) Χάϊμ Μπαρ-Λεβ, τον οποίο η Πρωθυπουργός Γκόλντα Μέϊρ έστελνε να αναλάβει την Διοίκηση του νοτίου μετώπου –όπου οι Στρατηγοί τσακώνονταν– και ο Υποπτέραρχος (Έφ.) Μορντεχαϊ «Μόττι» Χοντ, πρώην Αρχηγός της Αεροπορίας, που μετέβαινε ως σύμβουλος. Ο Χοντ έγινε διάσημος έχοντας το γενικό πρόσταγμα της αρχικής εναέριας επίθεσης κατά των αιγυπτιακών, συριακών και ιορδανικών αεροπορικών δυνάμεων το 1967 το οποίο έκρινε την έκβαση του Πολέμου των Έξι Ημερών σε δύο ώρες από την έναρξή του.
Ο Μπαρ-Λεβ και ο Χοντ μοιράστηκαν ένα διπλό κάθισμα κι εγώ κάθισα απέναντί τους, γόνατα με γόνατα. Ήμουν «ψαρωμένος» ευρισκόμενος τόσο κοντά σε αυτούς τους θρύλους. Στην αρχή ο Χοντ δεν σταματούσε να μιλά –πολύ έντονα. Ο Μπαρ-Λεβ ήταν εντελώς διαφορετικός χαρακτήρας, ήρεμος και συγκεντρωμένος.
‘Μόττι, έχουμε δύο ώρες. Ας κοιμηθούμε’ είπε με την βαθειά του φωνή βαρυτόνου. Σκέπασε με το ‘battle dress’ το κεφάλι του και πραγματικά κοιμήθηκε για το υπόλοιπο του ταξιδιού. Αυτό μου έδωσε την ευκαιρία να μάθω από τον Μόττι πόσο άσχημα τα πήγαιναν οι επίγειες και οι αεροπορικές μας δυνάμεις.
Το αεροπλάνο μας υποτίθεται θα προσγειωνόταν πρώτα σε έναν προκεχωρημένο διάδρομο του Στρατού, πολύ κοντά στην Διώρυγα του Σουέζ. Οι δύο Στρατηγοί θα κατέβαιναν και το αεροπλάνο θα με πήγαινε πίσω στο Ρεφιντίμ. Ωστόσο, πλησιάζοντας στον προορισμό μας παρατήρησα ότι μπαίναμε και βγαίναμε σε σύννεφα, κατάσταση όχι και τόσο καλή για ένα μικρό αεροσκάφος με πολύ περιορισμένες δυνατότητες ενόργανης πτήσης.
Η ιδέα να καταλήξουμε από λάθος πίσω από την αιγυπτιακές γραμμές δεν μου άρεσε καθόλου. Το επεσήμανα στο Χοντ ο οποίος συμφώνησε και διέταξε τον πιλότο να προσγειωθεί στο Ρεφιντίμ, απ’ όπου οι Στρατηγοί θα συνέχιζαν με τζιπ. Βλέποντάς το εκ των υστέρων, αυτό ίσως ήταν η μεγαλύτερη συνεισφορά μου στην πολεμική προσπάθεια. Αυτό που μας έλειπε ήταν οι Μπαρ-Λεβ και Χοντ αιχμάλωτοι των Αιγυπτίων.
Ήμουν στο έδαφος, στην άκρη του διαδρόμου του Ρεφιντίμ, κοντά στο άδειο κτήριο το οποίο υποτίθεται θα ήταν το διακομιστικό κέντρο μεταφορικών αεροσκαφών. Το θέαμα ήταν τρομερό. Εκατοντάδες στρατιώτες περιφέρονταν χωρίς καμμιά οργάνωση, νεκροί και τραυματίες ξαπλωμένοι στα φορεία στην άκρη του διαδρόμου… Όλοι περίμεναν αεροπλάνα να τους πάνε βόρεια, στην πατρίδα».
Διαβάστε στο β΄ μέρος: Χαοτική κατάσταση στο Ρεφιντίμ
