Στην Μέση Ανατολή δεν κάνεις πόλεμο τον Οκτώβριο. Είναι μήνας θρησκευτικής πίστης και περισυλλογής. Οι Μουσουλμάνοι γιορτάζουν το Ράμανταν ενώ για τους Εβραίους το Γιόμ Κιππούρ, η Ημέρα της Εξιλέωσης, είναι μια από τις σημαντικότερες εορτές τους. Άλλωστε το 1973 οι Ισραηλινοί αισθάνονταν ανίκητοι.
Οι επιτυχίες της ισραηλινής Αεροπορίας στον πόλεμο φθοράς που ακολούθησε την περιφανή νίκη του 1967 επιβεβαίωναν την ανωτερότητά της έναντι των Αράβων αντιπάλων της. Στο Σινά επικρατούσε ησυχία και ολόκληρο το Ισραήλ ετοιμαζόταν για την αργία του Γιόμ Κιππούρ. Στις 4 Οκτωβρίου 1973 ο Ανουάρ Σαντάτ έδωσε απολυτήριο σε 20.000 στρατιώτες. Από τότε που διαδέχθηκε τον Νάσερ ο νέος ισχυρός άνδρας της Αιγύπτου όλο πύρινους λόγους ήταν και τίποτα περισσότερο, πίστευαν στο Ισραήλ. Δύο ημέρες αργότερα οι Αιγύπτιοι χτύπησαν στο Σινά με όλη τους την δύναμη.
Σμήνη αιγυπτιακών MiG και Su-7 σάρωσαν την περιοχή της Διώρυγας σφυροκοπώντας ισραηλινές βάσεις, σταθμούς ραντάρ και αντιαεροπορικές πυροβολαρχίες. Στις 14:05 μμ, ακριβώς την ίδια ώρα που 250 αιγυπτιακά τζετ προκαλούσαν χάος στις ισραηλινές θέσεις, περισσότερα από 2.000 βαριά πυροβόλα άνοιγαν πυρ κατά της Γραμμής Bar Lev στο Σινά. Όταν ο βομβαρδισμός σταμάτησε, το αιγυπτιακό Μηχανικό άρχισε την ζεύξη της Διώρυγας για την επίθεση των μονάδων εφόδου. Τρεισήμισι ώρες αργότερα είχαν καταλάβει 14 οχυρές θέσεις των Ισραηλινών και ύψωναν την αιγυπτιακή σημαία στην ανατολική όχθη της Διώρυγας.
Ο αιφνιδιασμός ήταν απόλυτος. Μέχρι να συγκεντρωθούν οι εφεδρείες, το Ισραήλ στράφηκε για την επιβίωσή του στην Αεροπορία. Μισή ώρα μετά την εκδήλωση της σαρωτικής αιγυπτιακής επίθεσης, ισραηλινά F-4E Phantom και Α-4 Skyhawk πετούσαν πάνοπλα προς δυσμάς. Έπεσαν σε έναν «τοίχο» αντιαεροπορικών πυρών και SAM. Μέσα σε 30 λεπτά, δέκα ισραηλινά τζετ δέχτηκαν πλήγματα από διάφορους τύπους SAM πέφτοντας φλεγόμενα «σαν κομήτες» σύμφωνα με την μαρτυρία ενός Αιγύπτιου διοικητή.
Η κατάσταση ήταν τόσο σοβαρή που ο αρχηγός του Επιτελείου Αεροπορίας, Αντιπτέραρχος Νταβίντ Ελάζαρ, απαγόρευσε τις πτήσεις εντός 10 μιλίων από την Διώρυγα σε μια προσπάθεια να περιορισθεί η σφαγή. Οι απώλειες μειώθηκαν όμως στα Υψίπεδα του Γκολάν ο απολογισμός ήταν βαρύτερος: 25 Skyhawk και πέντε F-4E είχαν καταρριφθεί μέσα σε μόλις δύο ώρες.
Για να αποφύγουν περαιτέρω απώλειες τα ισραηλινά μαχητικά πέταξαν πάνω από την Ιορδανία και πλευροκόπησαν τους Σύριους. Όμως τις πρώτες ώρες του πολέμου το Ισραήλ είχε ήδη χάσει 40 αεροσκάφη –το 11% των μαχητικών του– και πολλούς από τους καλύτερους πιλότους του. Οι πύραυλοι SA-6 (κωδ. ΝΑΤΟ ‘Gainful’) απεδείχθησαν ιδιαίτερα φονικοί.
«Από την στιγμή που αυτό το πράγμα ερχόταν πίσω σου, τελείωσε» προειδοποιούσαν χειριστές που γλύτωσαν σαν από θαύμα. «Ήταν σύνηθες θέαμα να βλέπεις το λευκό σπειροειδές ίχνος ενός SA-6 στον γαλάζιο ουρανό… μετά ένα συννεφάκι γκρι καπνού και πριν αρχίσει να διαλύεται ένα Phantom να πέφτει φλεγόμενο. Σπανίως έβλεπες αλεξίπτωτα» έλεγε ένας πολεμικός ανταποκριτής στο συριακό μέτωπο.
Για να εξουδετερώσουν τους SA-6 οι Ισραηλινοί δοκίμασαν να βομβαρδίσουν τις θέσεις τους με κάθετη εφόρμηση, εξαπολύοντας βόμβες ή πυραύλους αντι-ραντάρ Shrike. Ωστόσο, λόγω του πυκνού αντιαεροπορικού δικτύου του εχθρού, πολλές φορές το επιτιθέμενο αεροσκάφος έπεφτε θύμα άλλου SAM ή ZSU-23-4 ‘Shilka’. Για να αποφύγουν να γίνουν πύρινη σφαίρα, οι πιλότοι των ισραηλινών τζετ εκτελούσαν απότομη βύθιση εξαπολύοντας θερμοβολίδες και ελπίζοντας το κόλπο να πιάσει.
Μια άλλη τακτική ήταν ο αρχηγός του ζεύγους να διασταυρώνει το ίχνος των καυσαερίων του με αυτό τού παραστάτη του δημιουργώντας ένα ‘hot spot’ στο σημείο όπου τα ίχνη ενώνονταν, με την ελπίδα να εκραγεί πρόωρα ο πύραυλος. Όταν όμως οι πυροβολαρχίες SAM εξαπέλυαν ομοβροντίες πυραύλων –όπως συχνά έκαναν– δεν υπήρχε σωτηρία.
Η αερογέφυρα της αμερικανικής βοήθειας εφοδίασε τους Ισραηλινούς με πυρομαχικά, άρματα μάχης, πυροβόλα, ακόμη και με αεροσκάφη. Μεταξύ του υλικού που κατέφθασε ήταν ατρακτίδια ECM και μεγάλες ποσότητες αεροφύλλων (chaff) για την παραπλάνηση των ραντάρ του εχθρού. Αυτά απεδείχθησαν χρήσιμα για τους παλαιότερους SAM αλλά όχι για τους SA-6. Το ραντάρ τους συνέχιζε να εγκλωβίζει τους στόχους του ενώ το jamming δεν είχε το παραμικρό αποτέλεσμα.
Για να είναι αποτελεσματικά τα αντίμετρα έπρεπε να βρουν τις συχνότητες στις οποίες εξέπεμπε το συγκεκριμένο ραντάρ. Και το ραντάρ του SA-6 όχι μόνο άλλαζε συχνότητες αλλά κι αυτές τότε ήταν άγνωστες. Ξαφνικά η τύχη χαμογέλασε στους Ισραηλινούς. Τα αεροπλάνα τους κατάφεραν να πλήξουν το κέντρο ελέγχου των συριακών αντιαεροπορικών πυραύλων, ανοίγοντας έτσι έναν «διάδρομο» δια του οποίου τα Phantom και τα Skyhawk θα χτυπούσαν τα συριακά τεθωρακισμένα και θα αποτελείωναν το δίκτυο των SAM. Ακόμη καλύτερα, θα μπορούσαν να επιτεθούν κατά της Δαμασκού.
Από το αεροδρόμιο της συριακής πρωτεύουσας οι Σοβιετικοί ανεφοδίαζαν τον Χαφέζ αλ Άσσαντ με κάθε είδους υλικό. Οι Ισραηλινοί το χτύπησαν ξημερώματα της 14ης Οκτωβρίου.
«Κάτω μας η κοιλάδα της Δαμασκού έμοιαζε να βράζει» ανέφερε ο πιλότος ενός Phantom που συμμετείχε στην επιδρομή. «Πύραυλοι πετούσαν τριγύρω και τα αντιαεροπορικά πυρά ήταν παντού» Ωστόσο οι πύραυλοι ήταν SA-2 και SA-3 και μπόρεσε να τους αποφύγει. Έριξε τις βόμβες του στον έναν από τους δύο διαδρόμους και την στιγμή που τα F-4E εκτελούσαν απαγκίστρωση, ένας σμήνος MiG βούτηξε ανάμεσά τους.
«Όλα συνέβαιναν τόσο γρήγορα! Στα δυτικά έβλεπα ένα Phantom να κάνει break αριστερά με ένα MiG στην ουρά του. Είπα στον εαυτό μου, αν το MiG ισιώσει, θα του ρίξω πύραυλο. Την στιγμή που το MiG οριζοντίωσε, το F-4E εξαπέλυσε έναν Sidewinder ενώ ο Χειριστής Οπλικών Συστημάτων φώναζε από το πίσω κάθισμα «Break, π******ς γιέ, break!» Ένα δεύτερο MiG ερχόταν από την «ώρα 6» τους.
«Δεν θα μας πετύχει. Είμαστε εκτός εμβέλειας» απάντησε ο πιλότος. Είδε τον πύραυλο να χτυπά το MiG μπροστά όταν ξαφνικά βλήματα πυροβόλου συγκλόνισαν το Phantom. Το MiG πίσω τους ήταν πλέον εντός εμβέλειας.
Ένα άλλο F-4E καταδίωξε το εχθρικό τζετ πριν προλάβει να κάνει μεγαλύτερη ζημιά αλλά καθώς ο σχηματισμός επέστρεφε στην βάση του ο χειριστής του χτυπημένου Phantom μόλις και μετά βίας ήλεγχε το αεροπλάνο του. Όταν προσγειώθηκαν κατάλαβε γιατί: το δεξί ακροπτερύγιο είχε μια τρύπα «μεγάλη σαν κουβά».
Σύντομα οι Σύριοι άρχισαν να ξεμένουν από SAM. Έχοντας χάσει τον έλεγχο του αέρα, η μάχη για τα Υψίπεδα του Γκολάν έληξε εις βάρος τους. Οι Ισραηλινοί είχαν καταρρίψει περισσότερα από 150 συριακά αεροσκάφη –σχεδόν την μισή Αεροπορία της χώρας– και είχαν προελάσει σε βάθος έξι μιλίων αφήνοντας πίσω τους κατεστραμμένα συριακά άρματα. Τώρα μπορούσαν να στρέψουν όλη τους την προσοχή στο Σινά όπου οι Αιγύπτιοι είχαν σταθεροποιήσει τις θέσεις τους.
Στις 14 Οκτωβρίου η κύρια δύναμη των αιγυπτιακών αρμάτων κινήθηκε ανατολικά, προς το βόρειο Σινά. Αναχαιτίστηκε από ισραηλινά τεθωρακισμένα σε μια φρενήρη μάχη υπό την συνεχή κάλυψη Skyhawk και Phantom. Όμως και οι αερομαχίες ήταν εξαιρετικά άγριες. Οι Αιγύπτιοι χειριστές είχαν βελτιωθεί σημαντικά από το 1967. Ο Επισμηναγός Σερίφ Μοχάμαντ Άραμπ, διοικητής Μοίρας αεροσκαφών MiG-17, θυμάται να στέλνει τέσσερα αεροπλάνα του να χτυπήσουν ισραηλινά τεθωρακισμένα και να ηγείται των υπολοίπων οκτώ για τον βομβαρδισμό μιας ισραηλινής αεροπορικής βάσης. Αναχαιτίστηκαν από οκτώ Phantom. Ένα ρίγος φόβου διαπέρασε τον Επισμηναγό Άραμπ. Τα F-4E ήταν τα πιο επικίνδυνα αεροσκάφη σε ολόκληρη την Μέση Ανατολή και οι Ισραηλινοί πιλότοι είχαν την φήμη αήττητων. Κατά την εμπλοκή με τα ισραηλινά τζετ όμως κατάλαβε από τον τρόπο που ελίσσονταν ότι οι χειριστές τους ήταν λιγότερο έμπειροι απ’ ότι περίμενε. Ένα Phantom κατευθύνθηκε προς το μέρος του και το παρέσυρε σε μια μονομαχία κλειστών στροφών –αριστερά, αναστροφή και πάλι αριστερά– προσπαθώντας καθένας να βρεθεί στην ουρά του άλλου.
Ο Αιγύπτιος πιλότος έφερε την μανέτα πίσω και «πέταξε» αερόφρενα. Το MiG-17 έμεινε «κρεμασμένο» στον αέρα καθώς το Phantom περνούσε μπροστά του. Ο Επισμηναγός Άραμπ το έφερε στο σκοπευτικό του και άνοιξε πυρ. «Του έριξα από απόσταση περίπου 150 μέτρων… Εξεπλάγην που δεν πήρε ύψος διότι δεν θα μπορούσα να ακολουθήσω».
Όμως έμπειροι χειριστές σαν τον Επισμηναγό ήταν ελάχιστοι για να κρίνουν τον εναέριο πόλεμο στο Σινά. Τα ισραηλινά αεροσκάφη πραγματοποίησαν σχεδόν 2.500 εξόδους σε μια εβδομάδα, αποφεύγοντας το δίκτυο των SAM μεταξύ Καΐρου και Διώρυγας για να κρατήσουν χαμηλά τις πιθανές απώλειες. Το να τα βάλουν με αυτούς ήταν αυτοκτονία. Οι αιγυπτιακοί SAM θα εξουδετερώνονταν μόνο από επίγειες δυνάμεις.
Στις 16 Οκτωβρίου, σε μια από τις πιο τολμηρές επιχειρήσεις του πολέμου, η μικρή δύναμη αρμάτων που έστειλε ο Υποστράτηγος Αριέλ Σαρόν διήλθε απαρατήρητη από τον κύριο όγκο του αιγυπτιακού Στρατού και εξουδετέρωσε επτά SAM μέσα σε λίγες ώρες. Τις επόμενες ημέρες ο Σαρόν ενίσχυσε το ισραηλινό απόσπασμα στην δυτική όχθη της διώρυγας και μέχρι τις 19 Οκτωβρίου είχαν τεθεί εκτός μάχης 40 εκτοξευτές πυραύλων, αρκετοί για να ανοιχτεί μια τεράστια τρύπα στην αιγυπτιακή αεράμυνα. Το κενό στην αλλεπάλληλη κάλυψη που παρείχαν οι πυροβολαρχίες των SAM επέτρεψε στα ισραηλινά μαχητικά να προσβάλλουν τις θέσεις των υπολοίπων.
Την ίδια ώρα, 250 άρματα μάχης και 20.000 άνδρες της αιγυπτιακής 3ης Στρατιάς βρίσκονταν περικυκλωμένοι και χωρίς ανεφοδιασμό σε έναν θύλακα στο Σινά. Οι στρατιώτες αργόσβηναν από την ζέστη, την δίψα και τους ακατάπαυστους ισραηλινούς βομβαρδισμούς. Στις 24 Οκτωβρίου όλες οι αντιμαχόμενες πλευρές συμφώνησαν σε ανακωχή. Όμως το Σινά είχε χαθεί ξανά για τους Αιγυπτίους.
