Η κατάσταση ανάγκης στην οποία έχουν περιέλθει όλα τα ευρωπαϊκά κράτη έχει επιβάλει το προσωρινό κλείσιμο ή “πάγωμα” των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, ειδικά των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων που τροφοδοτούν μια κρατική οικονομία. Με το χαλάρωμα των μέτρων να μην διακρίνεται στον ορίζοντα, οι οικονομικές επιτπώσεις στα έσοδα είναι ήδη εμφανείς επηρρεάζοντας τόσο τον προϋπολογισμό των επιχειρήσεων όσο και τη ροή των κρατικών εσόδων.
Αυτό έχει κάνει πολλούς οργανισμούς να αναθεωρούν τα μελλοντικά τους σχέδια και σίγουρα θα επηρεάσει και τις δαπάνες της Άμυνας, μελλοντικούς εξοπλισμούς αλλά και τρέχουσες ανάγκες. Mία περίπτωση είναι αυτή της Τσεχίας. Η μικρή χώρα της Ευρώπης με τον μικρό στρατό έχει δρομολογήσει αρκετά εξοπλιστικά προγράμματα για την ανανέωση του υλικού της αεροπορίας και του στρατού της, πολλά από τα οποία απειλούνται λόγω της αστάθειας των οικονομικών. Το έλλειμμα του προϋπολογισμού της αυξήθηκε τις τελευταίες εβδομάδες από 1.46 δισεκατομμύρια Ευρώ (40 δις κορώνες) σε 7.32 δις Ευρώ (200 δις κορώνες).
ΑΠΟΨΗ: Μήπως η αγορά επιπλέον Patriot είναι σημαντικότερη ή προηγείται από την αγορά του F-35;
To πρόγραμμα που αναμένεται να επηρεαστεί περισσότερο είναι το πρόγραμμα προμήθειας νέων ΤΟΜΑ (Τεθωρακισμένα Οχήματα Μάχης) για τον επανεξοπλισμό της 7ης Μηχανοκίνητης Ταξιαρχίας. Με το κλείσιμο των καταστημάτων κι επιχειρήσεων, περιλαμβανομένης της αυτοκινητοβιομηχανίας Škoda Auto, λόγω του COVID-19 η προμήθεια 210 ΤΟΜΑ για την αντικατάσταση των σοβιετικής προέλευσης BVP-2 είναι δύσκολη ως αμφίβολη με την κυβέρνηση να την αποκαλεί ήδη “αχρείαστη” πολυτέλεια.
Η αντιπολίτευση αντιδρά, θυμίζοντας πως κρίσιμα εξοπλιστικά ακυρώθηκαν ή περικόπηκαν δραστικά εις βάρος της επιχειρησιακής τους αποτελεσματικότητας, όπως η προμήθεια μαχητικών JAS Gripen που μειώθηκαν από 24 σε 14 λόγω των καταστροφικών πλημμυρών του 2002 και η περικοπή του αριθμού των τεθωρακισμένων Pandur 2 λόγω της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης.
Σήμερα, λίγο πριν την κατακύρωση του νέου ΤΟΜΑ σε μια από τις ευρωπαϊκές βιομηχανίες, με υποψήφια τα CV-90, ASCOD-ULAN και LYNX, έρχεται η κρίση του COVID-19 για να το στείλει στις ρωμαϊκές καλένδες (αν όχι στoν Ταρπήιο Βράχο… λέμε εμείς!). Όμως, ο επανεξοπλισμός της μοναδικής βαριάς ταξιαρχίας του στρατού της Τσεχίας είναι απαράβατος όρος για τη συμμετοχή της χώρας στις υποχρεώσεις στο ΝΑΤΟ, υποχρεώσεις που πρέπει να τηρηθούν αν η χώρα θέλει να τύχει της υποστήριξης της Συμμαχίας.
ΑΠΟΨΗ: Αγορά F-35B, καινούργια F-16V, και επένδυση στα F-16C/D Block 30 και 50 το μέλλον της ΠΑ
Η 7η Μηχανοκίνητη έχει τέσσερα τάγματα ελιγμού (μια επιλαρχία και τρία τάγματα μηχανοκίνητου πεζικού). Η 73η επιλαρχία αναμένεται να αναβαθμίσει τα άρματα μάχης Τ-72 στο επίπεδο Τ-72Μ4 CZ, ενώ τα τρία τάγματα Μ/Κ πεζικού θα λάμβαναν τα νέα ΤΟΜΑ σε επτά διαφορετικές εκδόσεις:
– Όχημα Μάχης
– Όχημα Διοίκησης
– Όχημα Αναγνώρισης
– Όχημα Μηχανικού
– Όχημα Τραυματιοφόρο
– Όχημα Παρατηρητή Πυροβολικού
– Όχημα Περισυλλογής
Οι επιλογές που έχει ο Τσεχικός Στρατός σχετικά με το μέλλον των ΤΟΜΑ είναι τρεις:
Πρώτη Επιλογή: Μείωση του αριθμού των ερπυστριοφόρων ΤΟΜΑ και αντικατάσταση στους ρόλους αυτούς από τα πιο φθηνά τροχοφόρα τεθωρακισμένα
Τα υποψήφια ερπυστριοφόρα ΤΟΜΑ είναι πολύ ακριβότερα από τα τροχοφόρα. Τα τελευταία πάλι έχουν ελαφρύτερη θωράκιση και δεν έχουν δυνατότητα κίνησης σε κάθε έδαφος, περιοριζόμενα σε πιο ομαλά δρομολόγια. Αξίζει τον κόπο να αναλογιστούν οι Τσέχοι μια τέτοια προοπτική; Κατά την άποψή τους, ναι.
– Σαν οχήματα αναγνώρισης τα τροχοφόρα είναι περισσότερο κατάλληλα. Μπορεί να μην υπερβαίνουν κάθε έδαφος και να μην μπορούν να στρίψουν επιτόπου, όπως ένα ερπυστριοφόρο αλλά είναι ελαφρύτερα, το επίπεδο θορύβου τους είναι χαμηλότερο, στοιχείο σημαντικό για ένα όχημα που θέλει να περνά απαρατήρητο και είναι και αμφίβια -αντίθετα με τα ερπυστριοφόρα που στο πρώτο ποτάμιο κώλυμα θα ακινητοποιούνταν περιμένοντας το μηχανικό για να περάσουν.
– Σαν όχημα μηχανικού τα τροχοφόρα έχουν επίσης πλεονεκτήματα, αφού δεν θα χρειαστεί να κινηθούν απευθείας στην πρώτη γραμμή αλλά θα κινηθούν σε εσωτερικά δρομολόγια, ερχόμενα σε επαφή με το μέτωπο μόνο για να μετακινήσουν ένα εμπόδιο ή να εξουδετερώσουν νάρκες ή εκρηκτικά. Η θωράκιση και ο ελαφρύς οπλισμός αρκούν για αυτοπροστασία ενώ η ικανότητα πλεύσης είναι κρίσιμη, αν το όχημα χρειαστεί να διαβεί ένα ποτάμι για να στρώσει μια πλωτή γέφυρα.
– Σαν τραυματιοφόρο, το τροχοφόρο είναι ιδανικό για τους ίδιους λόγους που αναλύθηκαν παραπάνω. Τα άρματα μάχης και τα ΤΟΜΑ θα είναι στην πρώτη γραμμή και τα τραυματιοφόρα οχήματα θα έρθουν να παραλάβουν τραυματίες για να καλύψουν την απόσταση από το πεδίο της μάχης μέχρι τον σταθμό επίδεσης ή το κινητό χειρουργείο.
– Σαν όχημα παρατηρητή πυροβολικού το τροχοφόρο τεθωρακισμένο είναι επίσης ιδανικό. Χαμηλό επίπεδο θορύβου, αφανής κίνηση, αμφίβια ικανότητα, είναι καλά στοιχεία και αρκετά για έναν ή δύο αξιωματικούς του πυροβολικού που θέλουν απλά να πλησιάσουν το πεδίο της μάχης για να παρατηρήσουν και αναγνωρίσουν στόχους για το πυροβολικό με ισχυρές κάμερες ενώ προστατεύονται από πυρά ελαφρών όπλων και θραύσματα. Τα οχήματα πυροβολικού αντικαθίστανται σε όλους τους στρατούς από ελαφρά τεθωρακισμένα ή οχήματα 4×4 και δεν είναι απαραίτητο να επιβαίνουν σε βαρύ τεθωρακισμένο όχημα.
Αντίθετα, απαραίτητο να καλυφθεί από το νέο ερπυστριοφόρο όχημα, πέραν των οχημάτων μάχης είναι:
– Τα οχήματα διοίκησης, γιατί ο διοικητής για να διοικεί πρέπει να είναι στην πρώτη γραμμή και υπό επαρκή προστασία,
– Τα οχήματα περισυλλογής, διότι για να σηκώσει και να ρυμουλκήσει ένα ακινητοποιημένο όχημα 35-40 τόνων, χρειάζεται ένα όχημα με ανάλογο βάρος και ισχύ (αν όχι μεγαλύτερα).
Δεύτερη επιλογή: Μείωση των ΤΟΜΑ κατά το ήμισυ. Προμήθεια ΤΟΜΠ, τροχοφόρων ή όχι.
Η Σολομώντειος λύση που ακολουθήθηκε στα Gripens και στα Pandur 2, μειώνεις τον αριθμό που αγοράζεις και εξοικονομείς χρήματα. Δεν είναι πάντα ό,τι καλύτερο αλλά είναι μια λύση. Ακόμα και εφαρμόζοντας την πρώτη επιλογή, αναθέτοντας τους δευτερεύοντες ρόλους σε υποδεέστερα οχήματα, μπορεί να χρειαστεί να “κοπούν” περισσότερα κονδύλια.
Στην περίπτωση αυτή, οι Τσέχοι μπορούν να εξοπλίσουν με ΤΟΜΑ μόνο ένα από τα τρία τάγματα, εκείνο που θα δράσει σε στενή συνεργασία με την επιλαρχία. Τα άλλα δύο τάγματα μπορούν να εξοπλιστούν με τροχοφόρα ΤΟΜΠ σαν το Pandur ή κάποια άλλη λύση.
Τρίτη Επιλογή: Ακύρωση αναβάθμισης των αρμάτων μάχης της επιλαρχίας και αναζήτηση άλλων λύσεων.
Η 73η επιλαρχία είναι η μόνη του στρατού και εξοπλίζεται με τα παλιά Τ-72. Η αναβάθμιση των τελευταίων στο επίπεδο Τ-72Μ4 CZ είναι μια απόφαση προσωρινή μέχρι το πέρασμα σε πιο σύγχρονα άρματα. Ωστόσο, τα προβλήματα έφτασαν σε σημείο που κάθε πλεονέκτημα της επιλογής δεν ισχύει στο ακέραιο. Υπερβάσεις κόστους, χαμηλή απόδοση και μικρός χρόνος απόσβεσης είναι λόγοι να αναλογιστούν οι Τσέχοι την ακύρωσή της. Στόχος του τσεχικού επιτελείου είναι η αντικατάσταση των αρμάτων από το 2026. Γιατί να μην γίνει άμεσα; Η Ουγγαρία και η Πολωνία επέλεξαν αυτή τη λύση με το άρμα Leopard-2A4 και -A5. H κατασκευάστρια KMW και η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία EDA μετέχουν στο πρόγραμμα “EuropeanArmory” για τη μελλοντική υποστήριξη του άρματος που είναι το πιο διαδεδομένο δυτικό άρμα στην Ευρώπη και εξοπλίζει πολλούς συμμαχικούς στρατούς. Η Ουγγαρία, μάλιστα, έχει ζητήσει την επιλογή μίσθωσης μεταχειρισμένων αρμάτων του τύπου και αυτή μπορεί να είναι μια επιλογή και για άλλους χρήστες ως ένα βαθμό.
ΑΠΟΨΗ: Θέλουμε Εθνικό Πλοίο; Μόνο Λαμαρίνες ή ας το κάνουμε όπως η Τουρκία (κι ας μας χαλάει)
Ποιά είναι η καλύτερη επιλογή; Ίσως καμία και όλες. Η Τσεχία αντιμετωπίζει ένα σοβαρό πρόβλημα έλλειψης χρηματοδότησης του προγράμματος των νέων ΤΟΜΑ που ανέρχεται σε 52 δισεκατομμύρια κορώνες (1.9 δις Ευρώ) και πρέπει να λάβει δραστικές αποφάσεις.
Προκειμένου να χάσει όλα της τα ΤΟΜΑ, θα πρέπει μάλλον να δεχθεί τη μείωση του αριθμού τους και την αντικατάστασή τους στους λιγότερο μάχιμους ρόλους από τροχοφόρα.
Σημαντικό -να μην πούμε επιβεβλημένο- θα είναι να αναθεωρήσει και την αμφιλεγόμενη αναβάθμιση των Τ-72 και να ζητήσει την ενοικίαση ή απόκτηση Leopard-2 ή άλλο συγκρίσιμο άρμα που υπηρετεί σε συμμαχικό στρατό για να εκπαιδεύσει και να πυκνώσει τις τάξεις του πεζικού μέχρι να έρθουν καλύτερες μέρες.
Σημείωση: Αν το παραπάνω σενάριο μας φάνηκε διδακτικό και οικείο, είναι διότι η παγκόσμια κρίση του COVID-19 και οι επιπτώσεις της στην οικονομία χτυπούν την πόρτα του Ελληνικού Στρατού εξίσου και ήδη αντιμετωπίζουμε τα ίδια διλήμματα: νέα άρματα ή ΤΟΜΑ; Τροχοφόρα ή ερπυστριοφόρα; Νέες φρεγάτες ή αναβάθμιση μαχητικών; Τα διλήμματα είναι πολλά και το θέμα της Άμυνας θα πρέπει σήμερα να λάβει τις προτεραιότητές του.
Στο πρόσφατο παρελθόν μιλήσαμε για τον αριθμό αρμάτων που πρέπει να έχει ο Στρατός, το δίλημμα F-35 ή Patriot, αλλά αυτά έγιναν πριν το ξεδίπλωμα της κρίσης της πανδημίας. Οι δύσκολες συζητήσεις θα μας προετοιμάσουν για δύσκολες αποφάσεις αλλά η Άμυνα είναι και οφείλει να παραμείνει χώρος ρεαλισμού, όπως το διαπιστώνουν ήδη οι Τσέχοι.
